Gasteizek Emisio Txikiko Eremua arautzeko ordenantza proiektua onartu du. Arabako hiriburuko Emisio Txikiko Eremuak ez du ingurumen-etiketarik gabeko ibilgailurik sartzea debekatuko 2027ra arte.

Leherketaren ostean, enpresako langileak lankide bat desagertuta zegoela konturatu dira, eta haren gorpua aurkitu dute ondoren.

Gaur, urriaren 18an albiste izango dira: Yahya Sinwar, Hamaseko buruzagi gorena eta urriaren 7ko erasoak agindu zituena, hil du Israelgo Armadak, 2024ko Euskadi Literatura Sariaren azken irabazleen zerrenda iragarriko du Eusko Jaurlaritzak eta 2024ko EITB Maratoiaren bideoklipa argitaratu da.

EH Bilduk mozio bat eraman du gaur Eusko Legebiltzarreko osoko bilkurara. Propio aipatu ditu testu horretan euskararen biziberritzearen aurkako «epaiak». Adierazi nahi izan du sententzia horiek autogobernua «higatzen» ari direla, eta euskararen biziberritzerako politika publikoak garatzeko bidea «oztopatzen» dutela: «Ezegonkortasun juridikoa sortu dute euskararen biziberritzeari begira eratutako lege, araudi eta dekretuetan». Eta eske zehatz bat egin nahi izan dio Eusko Jaurlaritzari: «Azter ditzala hizkuntza eskakizunen sistemari segurtasun juridikoa emateko lege aldaketarako aukerak». Mozio hori ez da onartu, ordea. EAJk eta PSE-EEk hitzartutako osoko zuzenketa bat onetsi da. «Deitoratu» egin du koalizio abertzaleak arloan aurrerabide bat egiteko aukera «galdu izana». EH Bilduk bere testuan beren-beregi aipatu du Europako Kontseiluak berriki Hizkuntza Gutxituen Europako Ituna zenbateraino betetzen den neurtzeko egin duen balorazio txostena ere, eta Jaurlaritzari eskatu nahi izan dio «intentsitate handiagoz» lan egin dezala azterketa horretan adierazitako gomendioak eta oharrak betetzeko. Beste puntu bat ere proposatu dute, euskara biziberritzeko neurrien inguruan zabaltzen ari diren hainbat mezuren inguruan kezka adierazteko asmoz: «Legebiltzarrak kezka handiz ikusten ditu euskara lan eskubideekin, talentua erakartzearekin eta kohesio sozialarekin kontrajartzeko etengabeko adierazpen eta argudioak». Lau puntu onetsi dira EAJk eta PSE-EEk hitzartutako testuan. Horietan ez da proposatu sakoneko lege aldaketarik, eta ez dira aipatu propio euskararen biziberritzearen kontra metatzen ari diren ebazpenak, ezta egun ozentzen ari diren zenbait diskurtsoren gaineko kezka ere. Horra onartu diren lau gakoak. Baga: Jaurlaritzari eskatu diote «gauzatu» ditzala Europako Kontseiluak Hizkuntza Gutxituen Gutuna betetzeari buruz egin berri duen balorazio txosteneko gomendioak eta oharrak. Biga: herri administrazio guztiei eskatu diete «berma» dezatela bi hizkuntza ofizialetako edozein aukeratzeko eskubidea. Higa: Jaurlaritzari eskea egin diote bere esku dituen «lege mekanismo guztiak» erabil ditzan hizkuntza eskakizunak arautzeko onetsi duen dekretua «defendatzeko». Lauga: «eskerrak» eman dizkiete herri administrazioei sektore publikoa euskalduntzeko egindako lanagatik. Beste osoko zuzenketa bat eraman nahi izan du eztabaidara Sumar taldeak. Testuan jaso dute, besteak beste, «bateragarri» egiteko hizkuntza eskubideak eta lan eskubideak. Hori ere ez da onartu. Legea lantzea da asmoa Josu Aztiria legebiltzarkideak defendatu du EH Bilduren testua. Bere hitzaldian EAJri mintzatu zaio, beren-beregi. «Euskararen biziberritzearen aro berriak ausardia eta erabakimena behar dituela esan dut askotan, baina betorik gabe izan behar du», ohartarazi du. «Eta EAJko kideok, zuen zain geratzen gara. Zuen zain, bai, baina ez geldo, eta are gutxiago geldi», adierazi du. Izan ere, sakoneko aldaketa baterako abiaburua antzematen du gizartean: «Hizkuntza politika ausartagoak nahi dituzte herritarrek». Sakoneko aldaketen bila, EAEko Funtzio Publikoaren Legea aldatzeko ekimen legegile bat aurkeztuko dutela jakinarazi zuen. «Aterbe juridiko berriak behar ditugu». PSE-EEren izenean, Pau Blasi solastatu da. Ukatu egin du euskararen kontrako «oldarraldia» dagoela, eta hizkuntza eskakizunen kontra ebatzi diren sententzien atzeko argudioak defendatzen ahalegindu da. Asmo horrekin, hizpide izan ditu oihartzun handienetarikoa izan duten epaietako bi, Gipuzkoako Foru Aldundiak ezarritako hizkuntza eskakizunekin lotutakoak biak: Uliazpi fundazioarena, eta aterpetxeetako garbitzaileena. Esan du ez dela «logikoa» hizkuntza eskakizun ia orokortua egotea langile guztientzat. Jeltzaleen izenean, Gorka Alvarez aritu da, eta hizpide izan ditu hizkuntza eskakizunen kontrako «sententziak». Horien aurrean Jaurlaritzak «tinko» jokatu duela argudiatu du. Ororen gainetik, ordea, «elkarlana» lehenetsi behar dela uste du. Hizkuntza eskakizunak arautzeko dekretua Jaurlaritzak onetsi berria duela gogoratu du, eta hor jarri behar dela orain indarra. Hala ere, prest azaldu da aurrerago gai honetan EH Bildurekin «elkarguneak» lantzeko.

Yahya Sinwar Hamaseko buruzagia hil duela iragarri du Israelgo armadak, gaur arratsaldean. Gorpuari DNA probak egin ostean berretsi du Israelek Sinwar bera dela hildakoa. Horrez gain, azaldu dute liderra atzo arratsaldean hil zela, Rafahn, infanteria tropen eta Hamaseko milizianoen arteko borroketan. Talde armatu islamistak, ordea, ez du baieztatu hildakoa Hamaseko burua ote den. Israelgo armadak Sinwarren hilketaren berri eman eta gutxira egin du agerraldia Benjamin Netanyahu lehen ministroak, eta esan du «Hamasen osteko lehen eguna» dela gaurkoa: «Deabruak kolpe gogorra hartu du gaur. Lanean jarraituko dugu bahituak berreskuratu arte. Hamasek ez du boterean jarraituko». Azken urtean Hamaseko hainbat buruzagi hil ditu Israelek. Uztailaren 31n Ismail Haniyeh hil zuten, 2017tik Hamasen adar politikoko lider zena. Haren ordez jarri zuten Sinwar. Israelgo armadak Sinwarri egozten dio joan den urteko urriaren 7an milizia palestinarrek Israelen aurka egindako erasoaren «egile intelektuala» izatea; eta denbora anitz eman du haren atzetik. Bahituen senideek eskatu dute buruzagiaren hilketak balio dezala Gazako zerrendan dauden 97 bahituak askatzeko akordioa abiarazteko. Halaxe irakur liteke Bahituen Familien Foroak gaur kaleratutako oharrean: «Israelgo Gobernuari, munduko buruzagiei eta herrialde bitartekariei dei egiten diegu lorpen militarra diplomatiko bihur dezaten». Bertzalde, Libanoko ekialdeko Bekaa haraneko eraikin bat eta haren ingurua ebakuatzeko abisua eman du gaur goizean Israelgo armadak, Hezbollah talde xiitaren «intereseko azpiegitura bat» dela argudiatuta. «Ebakuazio abisua eman diegu Bekaa haraneko biztanleei, bereziki mapan adierazitako eta Tamnine al-Tahta herriaren inguruan daudenei eta mapan agertzen diren eraikinetan bizi direnei», ohartarazi du gaur Avichay Adraee Israelgo armadako bozeramaileak, X sare sozialaren bidez. «Segurtasunagatik, gutxienez 500 metro urrundu». Irail amaieran Israelek Hezbollahren aurkako erasoaldia areagotu zuenetik, Libanoko lurren %25 daude Israelgo armadaren ebakuazio agindupean, Rema Jamous UNHCR Iheslarientzako Nazio Batuen Goi Mandatariko zuzendariak asteartean salatu zuenez. Gaurko abisua emateaz gain, bertze ohar bat atera du Israelgo armadak, zeinak azaltzen duen azken orduetan 150 «helburu militarri» egin dietela eraso; horietan, gutxienez 45 miliziano hil dituzte —tartean Hezbollahko buruzagietako bat—. Lurreko erasoak ere egin dituzte, eta «arma ugari» topatu dituzte Libanoko ekialdean. Iazko urriaren 8tik, Hezbollahren eta Israelen arteko erasoak hasi zirenetik, Israelgo armadak 2.300 pertsona hil ditu Libanon; horietatik 1.500, azken asteetan, eta 1,2 miloi biztanlek egin behar izan dute alde etxetik, Libanoko Osasun Ministerioaren arabera. Libano ez ezik, Siria mendebaldeko Latakia herria ere bonbardatu du gaur Israelgo armadak, eta gutxienez bi zibil zauritu dituzte. Siriako Giza Eskubideen Behatokiak X sare sozialean gaur azaldu du Latakiako erasoa arma biltegi baten aurka egin dutela, eta joan den astean salatu zuen azken hamar egunetan hemeretzi eraso egin dizkiola Israelek Siriari. Hiriburuan, Damaskon, 27 pertsona hil ziren. Bereziki hiri hartako Al-Mezzeh auzoari eraso zioten: hain zuzen, Irango Guardia Iraultzaileko kideen egoitzak eta Sirian dauden fakzio palestinarren buruzagien egoitzak dauden eremuari. Bertze eraso bat Gazan Gutxienez hemeretzi pertsona hil dituzte Gazako Jabalia hiriko eskola batean, adingabeak tartean, Israelek gaur goizean eskola horren aurka egindako erasoan. Gazako bertze herrietatik joandako palestinarrak zeuden eskola horretan, eta dozenaka zauritu daude, Gazako Osasun Ministerioak jakinarazi duenez. Israelgo armadak X sare sozialean azaldu du «eskola hori terrorista ugariren bilgunea» izateagatik egin dutela erasoa. Azken asteetan, Israelek hainbat eskola bonbardatu ditu Gazan; gaur goizean, erraterako, Deir al-Balah hiriko bertze eskola bati egin dio eraso, eta hiru pertsona hil dira. Astelehenean, berriz, hemezortzi pertsona hil zituzten NBE Nazio Batuen Erakundearen eskola bati egindako erasoan, Nuseiraten. Aeb-ek yemengo matxino huthien bortz azpiegitura bonbardatu dituzte AEB Ameriketako Estatu Batuek Yemengo matxino huthien lur azpiko bortz azpiegitura bonbardatu dituzte gaur. «Azpiegituretan, Yemengo matxino huthiek ontzi zibilei eta militarrei eraso egiteko erabiltzen zituzten armak zeuden», azaldu du ohar bidez AEBetako Segurtasun Departamentuak. Iazko azaroan hasi ziren Yemengo matxino huthiak Itsaso Gorrian erasoak egiten; Al-Hudeida hiriko portuan, hain zuzen. Misilak eta droneak erabilita, Israelgo armadaren ontziei edo haiekin zerikusia dutenei egiten diete eraso. Portu hori bera bi alditan bonbardatu du Israelek. Azken erasoa irail bukaeran izan zen, eta bortz pertsona hil zituzten, huthien arabera. AEBek urriaren hasieran ere eraso zieten huthiei, nabigazio librea eta nazioarteko segurtasuna babesteko beharra argudiatuta. «Huthien legez kanpoko erasoek nazioarteko merkataritzaren zirkulazio askea oztopatzen dute, ingurumen hondamendiaren mehatxua dakarte, eta zibilen bizitza arriskuan jartzen dute», adierazi du gaur AEBetako Segurtasun Departamentuak.

Barra-barri ari du euria Ipar Euskal Herrian, eta ari da ondorioak izaten: Errobi ibaiak gainezka egin du Baionan, eta hainbat kaletara sartu da ura. Iragarria zuen Baionako Udalak: duela ordu batzuk ohartarazi duenez, urak gainezka egin du Baiona Ttipiko eta Handiko hainbat kaletan. Udaltzainek zenbait kale itxi dituztela, eta, behar-orduan, suhiltzaileen deitzea gomendatu dute, 18 telefono zenbakira. Ostiral gauerdira arte jarri dute alerta laranja. Horregatik eta Ipar Euskal Herriko beste hainbat txokotan izandako euriteengantik, Pirinio Atlantikoetako prefeturak alerta laranjan jarri du departamendua, Ipar Euskal Herria barne. Jakinarazi duenez, suhiltzaileak jada atera dira Donapaleun (Nafarroa Beherea) eta Senperen (Lapurdi). Ostiralera arte egongo da indarrean. Gipuzkoa ipar-ekialdeko egoera antzekoa izan da, eta Eusko Jaurlaritzak alerta laranja ezarri du eremu horretan 20:00 arte. Eusko Jaurlaritzak nabarmendu duenez, kezka handiena Bidasoaren arroak sortzen du, han izan baitira lehen uholde txikiak. Donostian, berriz, urteko prezipitazio marka hautsi da. Metro karratuko 60 eta 100 litro artean pilatu da.

Ia 65.700 haur eta nerabe pobrezia edo bazterketa arriskuan daude EAEn

Prezioen moteltze prozesuaren testuinguruan kokatu da jaitsiera, irailean euroguneko inflazio tasak hirugarren hilabetez jarraian behera egin eta urte arteko % 1,8an kokatu ondoren, abuztuan baino lau hamarren beherago eta 2021eko apiriletik izan duen mailarik baxuena.

Jaurlaritza “prest” dago Sidenorri Talgo erosten laguntzeko, enplegua eta “sustraitzea” bermatzen badira.

Etxea, gutxieneko soldata propioa eta zaintza. Horiek dira, trantsizio ekosozialarekin eta fiskalitatearekin batera, EH Bilduk EAJri eta PSEri aurrekontuak babesteko egindako proposamen bateratuaren ardatz nagusiak. Pello Otxandiano EH Bilduko Eusko Legebiltzarreko bozeramailearen arabera, posible da gai horien inguruko itunak erdiestea, «herri berdinzaleago» baterako ezinbesteko oinarriak direlako. Eta elkarrizketarako deia egin die jeltzaleei eta sozialistei, «politika publikoen aldeko anbizioa» ere aurrekontuen bidez islatu dezaten. «Hiru herrialdeetatik elikatu dezagun norabide bakar bat; herri txiki bat gara, eta erronka sozialak oso handiak dira», azpimarratu du. Joan den astean aurkeztu zien koalizio subiranistak EAJri eta PSE-EEri Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako aldundien eta Eusko Jaurlaritzaren aurrekontu publikoak batera negoziatzeko proposamena, eta gaur aletu du proposamen hori Otxandianok berak Eva Lopez de Arroiabe, Iker Casanova eta Maddalen Iriarte ezker subiranistaren Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako eledunekin batera egindako agerraldian. Imanol Pradales Eusko Jaurlaritzako lehendakariak errezeloz hartu bazuen ere, pozik azaldu da Otxandiano proposamenak izan duen harreragatik. Zehaztu du «elkarrizketarako aukera bat» zabaldu dela, eta aurreratu du, hain justu ere, bilerak eskatu dizkiela bi alderdiei, negoziazioei ekiteko. Erantzuna baiezkoa izango den itxaropena agertu du; izan ere, uste du «gaitasun sozial eta komunitarioak aktibatzeari begira» aurrerapauso bat emateko garaia dela. Ildo horretan doaz EH Bilduren proposamenak. Hiru ardatz nagusi ditu, eta bi zehar lerro, Otxandianok zehaztu duenez. Etxebizitza da lehen ardatza. EH Bilduk uste du higiezinen merkatuaren «joko arauak aldatu» behar direla, herritar ororen etxebizitzarako sarbidea bermatu ahal izateko. Horretarako, espekulazioari eta «errenta interesei» mugak jartzea proposatu du Otxandianok, baita pisu turistikoak erregulatzea eta alokairurako etxebizitza parke publiko bat sustatzea ere: «Momentua da erabaki bat hartzeko». Halaber, lanbide arteko gutxieneko soldata propio bat sortzea ere proposatu du EH Bilduk, gazteen eta emakumeen prekaritateari aurre egiten lagunduko lukeela iritzita. Otxandianok uste du Eusko Jaurlaritzak «akuilu lana» egin beharko lukeela eragileen eta alderdien artean akordio bat erdiesteko; izan ere, Gasteizko gobernuak eskumenik ez badu ere, EH Bilduren eledunak adierazi du posible dela. Zaintza publiko-komunitario baterako urratsak egitea ere ezinbestekoa dela iritzi dio Otxandianok, eta nabarmendu du horretarako oinarrizkoa dela «egiturazko aldaketak» egitea: «Irabazi asmoa zerbitzuen prestaziotik atera behar da». Era berean, azpimarratu du «inflexio puntu bat» ezartzeko garaia dela trantsizio ekosozialari dagokionez ere; besteak beste, energia berriztagarrien hedapena «blokeo egoeran» dagoelako. «Guk elkarrizketarako deia egin diegu, elkarrizketa horrek negoziazio fase bat ireki dezan. Bideak esango du» PELLO OTXANDIANO EH Bilduko bozeramailea Eusko Legebiltzarrean Premiazkotzat jo du, ordea, horien inguruko planifikazioa «komunitatearekin eta modu kolaboratiboan» egitea. Mugikortasun jasangarriaren aldeko apustua «biderkatzea» ere galdegin du Otxandianok. Baita osasuntsua eta zero kilometrokoa izango den elikadura sistema propio baten alde egitea ere. Fiskalitatea ere negoziagai Proposamen horiek marra gorriak diren galdetuta, Otxandianok adierazi du gaiak ez direla berriak; are gehiago, azpimarratu du lehendakariak berak ere bat egiten duela lehentasun horietan. Hala ere, zehaztu du horiek «nahikotasunez» aintzat hartzea negoziazioetan ebatzi beharko den zerbait dela: «Guk elkarrizketarako deia egin diegu, elkarrizketa horrek negoziazio fase bat ireki dezan. Bideak esango du». Otxandianok nabarmendu duenez, aurrekontuen inguruko negoziazioa bezala, zerga erreformarena ere modu globalean egin behar da. Kritiko azaldu da aldundiekin, proposamenak urte amaieran aurkezteko konpromisoa atzeratzen ari direlako. Eta ohartarazi du EH Bilduk ez duela onartuko EAJk eta PSEk aurrez hitzartutako testurik. Jeltzaleek eta sozialistek hiru aldundietan duten kudeaketarekin ere kritiko azaldu da EH Bildu. «Agortuta dagoen ereduan» sakondu nahi izatea egotzi die Iker Casanovak EAJri eta PSEri, eta politika publikoetan lema kolpea emateko eskatu die. Praxi txarraren adibide gisa jarri ditu, hain zuzen ere, Urdaibaiko Guggenheim museoa edo Bilboko itsasadarraren azpian eraiki nahi duten tunela. Eva Lopez Arroiabek, berriz, Arabako aldundiari egotzi dio dagokion erantzukizuna bere gain ez hartzea, hala zahar etxeei nola Batzar Nagusietan bazkideak bilatzeari dagokienez. EH Bilduk akordiorako borondatea duela azpimarratu du, eta adibide gisa jarri du asteon Gasteizen udal tasen inguruan hiru alderdiek lortutako ituna. Maddalen Iriartek, berriz, gogorarazi du Gipuzkoan ere, Araban bezala, aurrekontuak luzatuak daudela. Bada, gutxiengoan «gotortzea» egotzi dio aldundiari. Horren aurrean, EH Bilduk nabarmendu du «abangoardiako egonkortasunerako gaitasuna» erakutsi duela, gai izan delako Batzar Nagusietan zerga erreformari eta estatus politiko berriari buruz akordioak egiteko.