Euskadin, batez beste, logela bat alokatzea hileko 543 euroan dago, 2015eko abuztuan baino % 73 gehiago. Bilbon, logelak alokatzeko prezioa 621 eurokoa da hilean, 496 eurokoa, Donostian, eta 369 eurokoa, Gasteizen.

Sistema indarrean sartu zenetik, Arabako Foru Ogasunak 64 espediente ireki ditu guztira, TicketBai ez aplikatzeagatik. Oraingoz, ez dute zehaztu zeintzuk eta zenbat diren espedientea egin dieten txosnak.

Kontxako Banderak ematen duen poztasunean murgilduta, bete-beteko zoriona sentitzen du Jon Unanue arraunlariak (Azkoitia, Gipuzkoa, 1988). Banderak altxatzera ohituta dago, baina azkoitiarrak ez du galdu garaipenek ematen duten ilusioa; hala ere, aitortu du «zama handia» ere baduela gainean. Ezin dio gehiago eskatu arraunari, eta «oraingoaz gozatu» nahi duela berretsi du. Seigarren aldiz altxatu duzu Kontxako Bandera. Zer sentitu zenuen igandean? Zoriontasuna sentitzen dut. Beti bizitzen dut berdin bandera hau irabazten dudanean, eta sekulako poza ematen dit. Irabazteak ematen digun sentsazio honetaz ez gara nekatzen, sekulakoa da. Kontxako Bandera irabaztea beti da oso pozgarria. Lehen igandean sekulako denbora egin zenuten, baina bigarrenean ere dena eman zenuten. Presiopean hazi egiten zarete? Lehen igandean, Zierbena lehen txandan izan genuen, eta ez genekien zenbat estutu beharko genuen haien aurretik geratzeko. Guztiz hustu ginen lehen jardunaldian, eta, atzo ere denbora ona egin genuen arren, ez zuen zerikusirik izan lehen igandekoarekin. Bigarren igandean baten batek gu garaitzeko esperantzak bazituen, atea itxi behar genien, eta bigarren luzean puskatu genuen estropada. Aurreko urtekoak denboraldi ezin hobea zirudien, baina dagoneko esan dezakegu denboraldi errepikagaitza osatu duzuela. Kirolari gisa, asetzen zaitu horrelako sasoi biribil bat osatzeak? Betiko erronka da hori. Kirol munduan topikotzat daukagu estropadaz estropada joate hori, eta aurreko urtekoa hobetzea. Horri heldu diogu, baina langa oso goian jarri dugu dagoeneko. Irabazteko gose hori aseezina da; bestela, etxean geratuko ginateke. Langa oso goian jarri duzue, eta Kontxan emandako erakustaldia ere luzaroan gogoratuko da. Hurrengo urtetik aurrera harrobiko arraunlarien harira indarrean jarriko den arau berriarekin, oraindik ere zailagoa izango da horrelako erakustaldi bat ikustea? Erabat zailduko da hori. Arraun talde bakoitzak ahal duen hobekien moldatu beharko du araudi berrira. Guztiok ahalegin handiena egiten dugu gazteak aurrera ateratzeko, eta aurreko urteetan harrobian eginiko lana aurrerantzean ikusten hasiko gara. Gazteak zaindu eta gogortu behar dira; bestela, ez da erreleborik egongo arraunerako. Goi mailako arraunaren kalitatea okertu egingo al da? Gero eta denbora motelagoak ikusiko ditugu. Gazte gehienek ez dituzte egin nahi arraunak exijitzen dituen sakrifizioak, eta, gazte gutxi badauzkagu harrobietan, oso zaila izango da goi mailako traineruetan lerrokatzea. Gogoratu behar da Kontxako Banderan ez duela indarrik izango arau horrek. Orain arte ez da harrobiko arraunlarien gutxieneko kopururik lerrokatu behar izan Kontxan, eta ez da inoiz polemikarik sortu, ez? Gurean ez dago ia aldaketarik ligako eta Kontxako Banderako eskifaietan. Kontxan ez dago kupo minimorik, ezta ekaineko txapelketetan ere, eta hor ikusten da benetako kirol maila. Arraun taldeek, egin ditzaketen denbora onenak lortzeko, ahalik eta traineru indartsuena ateratzen dute, eta hor ikusten da bakoitzaren ahalmena. Ez zaizkio buelta gehiago eman behar. Arrauna benetan bizi duzula igartzen da, baina dagoeneko beteranoa zara, eta hamabi urte egin dituzu goi mailan. Nondik ateratzen duzu lehiatzen jarraitzeko gosea? Gose bukaezina daukat. Baina ez dut gezurrik esango, urte asko dira goi mailan, eta nekea hor dago. Kirol honetatik jaso dezakedan guztia jaso dut, eta orain ez dakit zer falta zaidan lortzeko. Irabazteaz ez naiz nekatzen, baina astuna egiten ari zait. Urte osoa galdera honen bueltan eman dut, eta dilema handia daukat. Benetan asko gustatzen zait arrauna, baina egunen batean utzi egin beharko dut. Gaizki pasatuko dut, ziur. Denboraldiek sortzen dizuten higaduraz ari zara? Halaxe da. Bi sentipen kontrajarri dauzkat. Alde batetik, sekulako poza ematen dit horrelako denboraldi bat osatzeak, baina beste alde batetik triste sentitzen naiz. Barne borroka horrek higadura handia eragin dit, sakrifizio oso handia baita erritmo honetan lehiatzea, eta bizitza erabat bideratzen baituzu arraunera. Negua oso gogorra egiten zait, eta geroz eta luzeagoa. Zama handia dut gainean. Denboraldia ongi amaitu eta atsedena hartu beharrean zaude, ezta? Ahalik eta hobekien bukatzen saiatuko gara, eta, diozun moduan, gero atseden hartzeko garaia izango da. Batez ere buruak hartu behar du atsedenaldia, hor sufritzen baitut gehien. Larunbat eta igande pilo bat dira jarraian, zereginean erne eta tinko, eta gorputzak baino gehiago buruak jasaten du zama. Gutxienez baduzu arrazoi handi bat azken asteburuan dena emateko: Eusko Label ligako banderen errekorra. Oso zaila izango da azkeneko asteburuan bi bandera irabaztea, baina zergatitik ez. Bi eremu zail dira, baina beste helburu bat da, eta horren bila goaz. Liga historikoa izan da, talde historikoa izan gara, eta oraingoaz gozatu egingo dugu.

Ez zuten argi noiz bukatzen zen uda. Abuztuan? Irailean? Bakarra da, finean, udatiarren helburua: uda luzatzea. Nola luzatu, ordea, ongi ez jakin eta besta bat egitea erabaki zuten Zarautzen (Gipuzkoa), orain ehun urte. Udatiar haien eskaera beso zabalik hartu zuten herritarrek, eta, azkenerako, baserritarren arropa jantzi eta kalera atera ziren; euskal jaien izenean. Zapi loreduna —edo marraduna—bizkarrean, txapela buruan, gona gerrian eta amantala haren gainean. Norbera bere gustuko konbinazioa eginda atera da Zarauzko parte zaharrera, esku batean edalontzia eta bertzean jatekoa hartuta. Kuadrilla bakoitzak bere orga prestatu du, barrenean eguna pasatzeko beharrezko guztiekin. Kanpotik egokiro apainduta, inauterietako karrozak nola. Joaldunen hotsek adierazten dute nondik nora dabilen jendea, haiek markatzen dute-eta egunaren ibilbidea. Iturendik etorri dira, erdian hartza dutela, bi ilara luze osatuta. «Hiru-lau urte nituela atera nintzen lehendabizikoz, eta geroztik, urtero», kontatu du Janitz Irigoien joaldunak. Goizeko zortzietan hasi eta egun guztirako etorri dira euskal jaira. «Ederki pasatzen dugu, lagunekin etortzen gara eta». Joaldunen desfilea, Zarauzko euskal jaietan. MAIALEN ANDRES / FOKU Gazte eta helduentzat kalean nahikoa eskaintza dagoen arren, haurrek ere badute euren lekua: Arrosategi parkeko pottokak. Umeek begi argiz begiratzen dituzte pottokak, gurasoren baten onespen begiradaren zain. Txandaka ari dira animalia gaineko ibilbidetxoa egiten, eta penaz egiten dute lurrera buelta. «Beste buelta bat» eskatu dute zenbaitek. Joaldunen deskantsua hartzeko parada egin dutenean eman diote hasiera frontoi txikiko pilota partidari. Eserlekuak beteta eta gainerakoak zutik. Trikitilarien eta pandero jotzaileen gibeletik jende gehiago sartu da frontoiaren errebueltara; tortilla eta gazta pintxoa hartzera, bidenabar. Pilota partidaren ondotik herri kirolak eta bertsolariak espero dituzte. Kalean ezkerrera egin eta txistulariak aditzen dira kalejiran, haiek ere gibeletik jende andana dutela. Txistuaren hotsari, jarraian, txistulari gehiago gehitu zaizkio: Alproja antzerki taldearen desfilean heldu direnak. Kalez kale ibili ondotik Munoa plazaraino ailegatu dira antzerkilariak, baita oholtza gainera igo ere: galtzagorriak, eraikuntza langileak, apaizak, mojak, mediumak eta mamuak, bertzeak bertze. Santa Klarako mamua Aurtengoa ehungarren aldia izaki, jaiaren sorrera oholtzaratu du Alprojak. Santa Klarako komentuan mamua dagoela-eta hura uxatzen ahalegindu dira, edo, uxatzen bainoago, salbatzen. Mamu horixe aritu da azkeneko urteetan eraikuntzetako elementuak mugitzen, eta, arazoari irtenbidea emateko, mediumak, apaiza eta zientzialaria deitu dituzte. Bide bat eta bertze probatu ondotik, ebatzi dute arazoa: mojak euskal jaian dantza egitea bertzerik ez zuen desio, 1924an ez zuen-eta horretarako aukerarik eduki. Aurtengorako gonbita egin diote. Ekainean ematen dute izena antzerkilariek euskal jairako antzerkian, eta orduantxe hasten dira irailari forma ematen: «Ekainean hasi eta gaur arte lan asko dago egiteko: ideia pentsatu, antzerkia prestatu, arropak, materiala, azpiegitura…», dio Txomin Zenarruzabeitia Alproja antzerki taldeko kideak. «Aurtengo antzezlanari Ehun urte zain deitu diogu, eta ohartzerako jende asko elkartu gara lanerako gogoz». Txaloz eskertu dute ikusleek antzerkilariek egindako lana; oihu ere egin dute batzuk: «Gora Alproja!». Elkarri bizkarretik hartuta jaitsi dira oholtzatik, eta besarkada estuz eman diote bukaera hiru hilabeteko entseguei. Merezitako eran ospatuko omen dute. Aitzinetik, ordea, desmuntatzen hasi dira: komentuaren pareta zena tolestu, aldamioak kendu, mahaiak tolestu eta aulkiak pilatu. Zenbait ikusle, bitartean, zoriontzera joan dira. «Lan ederra egin duzue», oihukatu die ikusle batek. Bertze zenbaitek umorera jo du: «Entseguetan baino hobeto atera zaizue». Egindakoarekin pozik, ostatu aldera abiatu dira antzerkilariak. Alproja antzerki taldeko galtzagorriak. MAIALEN ANDRES / FOKU Munoan antzerkirik geratzen ez den arren, komentua zenaren oholtza parean, plazaren bertze aldean, bigarren oholtza bat jarri dute: erromeriarentzako. Bertan aparkatu dituzte orga gehienak, oholtzaren aurrean. Bazkaltzeko tenorea bada ere, inork ez du handik alde egiteko asmorik. Halaxe eskatu dute-eta Alprojako antzerkilariek: «Ez dadila inor geratu beste ehun urtez dantzatu ezinik».

Aste gutxitan aterabide bat atzematera behartuak izan dira Euskal Hirigune Elkargoa eta Enovis enpresako zuzendaritza: Baionako Mousserolles auzoko burdinola ohien eremuetan instalatuko dituzte enpresaren eraikin berriak, 2027ko udara bitartean. Gaur goizean egin dute prentsaurrekoa Jean Rene Etxegarai Euskal Hirigune Elkargoko lehendakariak, Sebastien Bellart Frantziako Enoviseko zuzendariak, Sylvie Durruti Elkargoko Ekonomia saileko lehendakariordeak eta Alain Iriart Baiona-Mugerreko CEF Europar pleitaguneko lehendakariak; «kontent» eta «harro» agertu dira aterabide bat atzeman ahal izan baitiote Enovis enpresaren galdeari. Hatsarre batean Mugerreko (Lapurdi) pleitagunera joan beharrak ziren: urtarril hasieran, Rolland Hirigoien Mugerreko auzapezak pleitako hamabi hektareatan eraikitzeko baimena onartu zion Enovis enpresari. Baina, lehentasunezko hezeguneak baitira pleitako lurrak, ingurumenaren aldeko zenbait elkarteren bozak kexu altxatu ziren. Hain zuzen, CADE eta Bizik salatu zuten Mugerreko auzapezak eraikitzeko eman zuen baimena legez kanpokoa zela, eta, apirilean, Euskal Hirigune Elkargoak jakinarazi zuen bertan behera utzi zuela Enovis enpresa eremu horretan plantatzeko proiektua. Enovis handitzen Enovis enpresak medikuntzako materiala egiten du, eta jadanik Mugerren instalatua du Frantziako adarra —nazioartean antolatua da, bestalde—. Bertan, 300 langile ditu lanean. Eraikin berrien xedearekin batean, beste 150 bat langileren kontratatzeko helburua dute, gero nahiko hurbilean. Funtsean, horregatik dira gaur egun diren lekutik mugitzeko zain: Bellard zuzendariak erran duenaren arabera, horien gaur egungo eraikinekin 1.500 metro koadro bulego dituzte, eta 3.000 metro koadro biltegiratzeko. Oraingo proiektu berriarekin, eremuak doblatu behar lituzkete, eta emaitza ekonomikoak hobetzea ere espero dute, zehaztu duenez. Datozen urteetarako %6 eta %9 arteko hobetze bat aipatu du. Behin Mugerreko pleitagunearen dolua egin ondoan eta gune berriaren hautatzeko momentuan, bi baldintza kontuan hartzekoak zituzten, batez ere: lehenik, ez zuten jada ziren eremutik anitz urrundu nahi, zeren 300 langile baitituzte horien lanpostuetan atxiki nahi zituztenak; gehiegi urrunduz gero, horietariko anitzek lanbidea galduko zuten. Bestalde, Baiona-Mugerreko CEF eremutik ere ez zuten anitz urrundu nahi, leku oso estrategikoa baitzaie bertan plantatuak diren beste zenbait enpresari begira: izan ere, Chronoposten gisako garraio enpresekin anitz lan egiten dute egunerokoan horien materiala Ipar Euskal Herriko eta Frantziako farmazietara helarazteko, egun bakarrean. Bi baldintza nagusi horiek kontuan harturik hautatu dute gune berria, zeinak biak betetzeko bide ematen baitie.

Lan Ministerioak kontratazioan hobariak proposatu dizkie enpresa txiki eta ertainei lan astea murritz dezaten.

Euriborraren eguneko tasa % 3tik jaitsi da gaur, 2024ko irailaren 9an, 2022ko abendutik aurrenekoz.

EBren lehiakortasunari buruzko txostena egin du Draghik, Ursula von der Leyen Europako Batzordeko presidenteak eskatuta. Europako ekonomiak “eraldaketa hirukoitza” behar duela dio Draghik, baldin eta lehiakorra izan nahi badu.

Ez da ezustekorik izan azken eguneko erlojupekoan, eta Primoz Roglicek (Bora) irabazi du Espainiako Vuelta. Laugarrena du esloveniarrak. Gaur ere fin ibili da Madrilgo etapan, baina ezin izan du Stefan Kungek (FDJ) ezarritako marka hautsi, eta suitzarrarentzat izan da etapa garaipena. Roglicek hiru irabazi ditu aurtengo Vueltan. 24,6 kilometroko erlojupeko laua izan da. Kungek 26 minutu eta 28 segundo behar izan ditu lanak amaitzeko, Roglicek baino 31 gutxiago. Hirugarren izan da Mattia Cattaneo (Quick-Step), eta 11. sailkapen nagusiko bigarren postuari eutsi dion Ben O`Connor (AG2R). Enric Mas (Movistar) bederatzi segundo eskasera zegoen erlojupekoa hasi aurretik, baina hobeto aritu da australiarra, eta podiuma osatzearekin konformatu behar izan du Movistarrekoak. Sailkapen nagusiko lehen euskal herritarra Mikel Landa (Quick-Step) izan da, zortzigarren postuan. Gainontzean, erregularrenaren elastikoa Kaden Grovesentzat izan da (Alpecin), mendikoa Jay Vinerentzat (UAE), gazte onenarena Mattias Skjelmoserentzat (Trek) eta taldekako sailkapena UAErentzat. Herasen pare Emaitza horrekin, Roglic eta Heras dira Vuelta gehien irabazi dituzten txirrindulariak orain. Herasek 2000n irabazi zuen lehenbizikoa, eta ondotik 2003-2005 artean hiru irabazi zituen jarraian. Roglicek alderantziz egin du: 2019-2021 artean hiru jarraian irabazi zituen, eta aurten lortu du laugarrena. Frantziako Tourra eta Italiako Giroa Tadej Pogacarrek irabazi dituela kontuan hartuta, aurtengo hiru itzuli handiak herrialde bereko ziklistek irabazi dituzte. Gizonezkoen txirrindularitzan historian hirugarrenez gertatu da hori. Lehenbizikoz, 1964an izan zen: Jacques Anquetil frantziarrak Tourra eta Giroa irabazi zituen, eta Raymond Poulidor herrikideak, berriz, Vuelta. 2008an, berriz, Alberto Contador espainiarrak Giroa eta Vuelta irabazi zituen, eta Carlos Sastre herrikideak Tourra. 2018an Erresuma Batuko herritartasuna duten hiru ziklistak irabazi zituzten hiru itzuliak, baina nazio diferentetakoak ziren: Chris Froome Giroaren garailea Kenyan jaio eta hezitako arbaso ingelesduna; Geraint Thomas Tourreko irabazlea galestarra; eta Simon Yates Vueltaren garailea ingelesa. Primoz Roglic helmugara iristen, gaur, Madrilen. JAVIER LIZON / EFE Euskal txirrindulariei dagokienez, emaitza ona izan dute aurtengo aldian. Urko Berrade nafarrak etapa bat irabazi du; eta, huraxe, Euskal Herrian jokatu zena, Gasteizen eta Maezturen artean —hemezortzigarren etapan—. Igor Anton eta Mikel Iturria ziren Euskal Herrian Espainiako Vueltako etapa bat irabaztea lortu zuten azken euskal txirrindulariak —bizkaitarrak Bilbon irabazi zuen 2011n, eta gipuzkoarrak Urdazubin (Nafarroa), 2019an—. Kern Pharma Nafarroako taldearen Vuelta bikaina biribildu du Berraderen garaipenak —Pablo Castrillo espainiarrak beste bi etapa irabazi ditu—. Vueltan etapa bat irabaztea lortu duen Euskal Herriko 64. txirrindularia da Berrade —Ion Izagirre zen 63.a, 2020ko garaipenarekin—. Sailkapen nagusian, berriz, Landa izan da onena: zortzigarren. Arabarrak ez du nahi bezalako bukaera izan, itzuliko egun gehienetan bosgarren postuan egon baita, podiumerako lehian sartuta. Baina Berradek etxeko etapan loria lortu bazuen, Landari zoritxarra egokitu zitzaion, Herrerako mendatean beste faboritoen gurpila galdu, eta sailkapenean amildu baitzen. Azken buruan, ordea, hamar onenen artean sailkatu da, eta denboraldi ona biribildu du, besteak beste, Tourra bosgarren tokian bukatzea lortu baitzuen. Bere ibilbidean bigarren aldiz lortu du bi itzuli handitan urte berean hamar onenen artean bukatzea —2019an seigarren izan zen Tourrean, eta laugarren Giroan—. Zazpigarren euskal txirrindularia da hori behin baino gehiagotan egiten: gizonezkoetan, Miguel Indurainek eta Marino Lejarretak bosna aldiz egin zuten urte berean hamar onenen artean bi itzuli handitan, Miguel Mari Lasak hiru aldiz, eta Jesus Loroñok eta Patxi Gabikagogeaskoak bina aldiz; emakumezkoetan, berriz, Joane Somarribak hiru bider. Gainera, guztira, Landak hamargarren itzuli handia bukatu du Top10ean. Euskal txirrindularien artean, lauk baino ez dute kopuru hori gainditzen: Lejarretak hamabost bider egin zuen, eta Indurainek, Lasak eta Paco Galdosek 11 aldiz.

Berari dagozkionak aldarrikatu izan ditu Jaizkibelek azken 27 urteotan: kalea eta erakundeen aitortza. Gaur, batean zein bestean eman ditu aurrerapausoak, irabazi ditu espazioak, oraindik beren eskaera urrun badago ere: irailaren 8a iristen den aldiro alarde publiko, bakar eta parekideak desfilatzea Hondarribian (Gipuzkoa). Aurten lehenengo aldiz atera da konpainia gisa, Hondarribiko Udalaren baimenarekin; orain arte, formalki, manifestazioa zen. [articles:2130111] 08:00etarako Gernikako Arbola pasealekuan pronto zeuden Jaizkibel konpainiako milatik gora parte hartzaileak. Zapi loredunak lepoan eta txilibituak, danborrak nahiz eskopetak eskuetan. Aurten, lehenengo aldiz, Gernikako Arbolatik ateratzeko aukera izan dute, udalak baimena eman dielako; bertatik abiatzen da alarde baztertzailea ere. Baina alarde baztertzailekoek saihestu egin nahi izan dute konpainia parekidearen ondoan egotea, eta ez dira agertu Gernikako Arbolara. Horrenbestez, ez dute bete alarde egunerako udalaren baimenen ebazpena; 07:00etatik 07:55era Gernikako Arbolan elkartzea agintzen zien. Bakan batzuk baino ez dira azaldu; horiek horrela, boikot horren ondorioz, alarde baztertzailea hogei minutu berandu abiatu da gero. [articles:2130228] «Gora, Jaizkibel!» eta «Gora emakumea alardean», oihu egin du Nora Ferreirak. Eta hasi da txistu eta danbor hotsa. Alardeko gizon gutxi batzuk ere gerturatu dira konpainia parekideari txalo egitera, 20-30. Alarde baztertzailean milaka diren arren. Ezohiko irudia. @Jaizkibel1997 iristen, eta Gernikako Arbolan alardeko kiderik ia ez. Propio bilatu dute konpainia parekidearekin ez bat egitea. Tema horretan segitzen dute. Baina zer indartsu gaur Jaizkibel! @berria pic.twitter.com/AkizifMqjC — Arantxa Iraola (@ArantxaIraolaAl) September 8, 2024 Baina indar erakustaldia egin du Jaizkibelek. Bete egin ditu kaleak, eta erakutsi du gero eta gehiago direla aldarri parekidearekin bat egiten dutenak. Babes oihuak eta txaloak jaso dituzte kale ertzetatik. Oraindik, baina, izan da aterkiekin estali eta bizkarra eman dionik. Kazetarien kontra ere jo dute haiei grabatzen hasitakoan: «Aizue, ez diguzue argazkirik aterako, ez? Pribatutasunerako eskubidea daukagu». Lotsagatik ote? Atera da Jaizkibel. Alarde baztertzaileko gizon gutxi batzuek txalo egin diete. @berria pic.twitter.com/7Jqmrwg5A8 — Irati Urdalleta (@UrdalletaIrati) September 8, 2024 Kale Nagusiko igoera urteetan izan da Jaizkibelentzat ibilbideko puntu iluna. Aurten, jaso dute elkartasuna: «Aupa, Jaizkibel!», entzun da behin eta berriro. Eta txaloak, txaloak eta txaloak. Baina konpainia parekidekoek jaso dute mespretxua ere: oraindik dozenaka dira Jaizkibel pasatzerakoan bizkarra ematen diotenak. Elizaren atarian oles egin dion ordezkaritza ere sekula baino zabalagoa izan da: bertan izan dira Igor Enparan alkatea, udal talde guztiak —EAJ lehenengo aldiz—, Ibone Bengoetxea Eusko Jaurlaritzako lehen lehendakariordea, Eider Mendoza Gipuzkoako Foru Aldundiko ahaldun nagusia, Manuel Lezertua EAEko arartekoa eta Miren Elgarresta Emakundeko zuzendaria, besteak beste. Alkateak, ahaldun nagusiak eta lehendakariordeak alarde baztertzaileari ere egin diote oles; Borja Prado Donostiako gotzaina ere batu zaie. Zenbaitek berdintasunaren aldeko konpainia parekideari bizkarra eman dioten arren, babes mezuak gailendu dira elizaren inguruan. Esaterako, maitasunez hartu dute bizilagunek Nahia Salaberria kantinera. @berria pic.twitter.com/xJEB9shMmA — Mikel Elkoroberezibar Beloki (@melkoroberezib) September 8, 2024 Haien ondoan egon da Maria Jesus Berrotaran, Hondarribiko lehen emakume mazolaria. Haren lana herriko bandera eta alkatea babestea da. Jaizkibel konpainiako kidea da sortu zutenetik, eta emakume aitzindaria eta garrantzitsua da herrian: lehen emakume aguazila izan zen, Emeki elkarte feminista sortu zuen, eta alarde bakar, publiko eta parekidea defendatzen aritu da hasiera-hasieratik. «Duela 30 urte aurkeztu nintzen mazolari lana egiteko, aurrekoak erretiroa hartu zuelako. Eta esan zidaten ezetz, emakumea nintzelako. Aurten eskaini dit udalak, eta ohore bat da niretzat. Bidea egiten ari da», nabarmendu du elizaren atarian. Hondarribiko EAJko buru Gonzalo Carrioni ‘Txalo’ deitzen diote herrian, baina ez dio txalorik egin Jaizkibel konpainiari. Muturtuta pasatu du desfile osoa. @berria pic.twitter.com/dHVbFl7yOk — Mikel Elkoroberezibar Beloki (@melkoroberezib) September 8, 2024 Iritsi da konpainia Arma Plazara, eta bertan ikusi da duen dimentsioa: milatik gora dira. Bete egin dute plaza. Eta Kale Nagusia jaitsita, Sainduara bidean jarri dira. Errepide ertzak beteta zeuden Jaizkibeli oles egiteko, eta pankarta batean, hitz gutxitan, jaso dute haien aldarria: Gizarte hobe baten alde ari gara borrokan. Barkatu eragozpenak. Eutsi, Jaizkibel. Horixe baita, finean, Jaizkibelen borroka: gizarte parekideago eta berdinzaleago baten aldeko borroka, herri justuago baten aldekoa. Borja Prado Donostiako gotzaina eliz atarian dago, alkatearen eta lehendakariordearen artean, alarde baztertzaileari harrera egiten. Bideoren bat grabatzeko beta ere izan du. Konpainia parekideari ez dio oles egin, ez berak, ez beste edozein elizgizonek.@berria pic.twitter.com/YUKfD2oqk3 — Mikel Elkoroberezibar Beloki (@melkoroberezib) September 8, 2024 Babes zabala Behin desfilea amaituta, adierazpenak egin dituzte eragileek. Nora Ferreira Jaizkibel konpainiako kapitainarentzat, goiz «polita» izan da. Herritarrek nahiz erakundeek egindako harrera beroa eskertu du: «Udalari legitimitatea ematen diogu, eta guk bere ebazpena onartu eta bete dugu; guk gurea egin dugu. Dena ondo atera da, eta gure ordutegia bete dugu». Gernikako Arbolatik ateratzea «aurrerapausoa» dela nabarmendu du. Ordea, alarde baztertzaileak bertan eduki duen jarrera bestelakoa izan delakoan dago: «Jaizkibelek ez zeukan arazorik besteekin Gernikako Arbolan egoteko, Jaizkibel ados dago denok batera desfilatzearekin, alardea ospatzeko». Baztertzaileek Kale Nagusiko desfilea bukatu dutenean hartu du hitza Igor Enparan alkateak: «Aitortuko dut azkeneko hiru asteak izan direla ziurrenik tentsio handienez bizi izan ditudanak alkate naizenetik. Oso gogorra izan da». Nabarmendu du «presio handia» jasan duela azken asteotan, eta tentsioa «nabarmena» izan dela. Hala ere, goraipatu egin ditu aurten egindako aurrerapausoak: batetik, Jaizkibelek konpainia moduan desfilatu du lehen aldiz; bestetik, ebazpen berean tramitatu ditu udalak konpainia parekideak eta alarde baztertzaileak desfilatzeko behar dituzten baimenak. «Uste dugu aurrerapauso bat izan dela, udalaren inplikazioa eragiten duelako. Espero dezagun aurten egindako urrats hori finkatzea, sendotzea eta aurrera begirako lanketak planifikatzea», esan du. Iazkoa «keinuen urtea» izan zen —udalak harrera egin zion Jaizkibeli lehen aldiz— eta aurtengoa «administrazioaren urtea» izan dela nabarmendu du alkateak. Hurrengoa nolakoa izango den ez du aurreratu: «Alarde bakar bat urruti ikusten dut oraindik. Gustatuko litzaidake, ezin dut ukatu, baina nire esfortzurik handiena akordioak lortzean datza. Saiatuko naiz etorkizunean zintzoki akordioa lortzeko aukera bat bilatzen». Bestalde, goizean baztertzailekoek Gernikako Arbola pasealekuan egindako boikotaz ez du gehiegi esan: «Ebazpen baten bitartez, argi zeuden zeintzuk ziren baimendutako eremuak eta espazioak. Ez baldin bada horrela bete… Tramite administratiboak administrazioan ebazten dira». Nabarmendu du aurrerago egingo dituela balorazio sakonagoak. Jaizkibel konpainia, Gernikako Arbola pasealekuan, gaur. GORKA RUBIO / FOKU Eusko Jaurlaritzaren izenean Giza Eskubideen sailburuordea izan zen Hondarribian iaz, eta, aurten, lehen lehendakariordea. «Urteetako lanaren eta elkarrizketaren ondorioz, beste aurrerapauso bat eman da, eta gobernuak aitortza eman nahi dio aurrerapauso horri. Horregatik nago ni hemen, horixe delako bidea», azpimarratu du Ibone Bengoetxeak. Bizikidetza nabarmendu nahi izan du: «Eusko Jaurlaritzarentzat errespetua eta elkarrizketa dira bizikidetzarako ezinbestekoak». Ildo beretik jo du Eider Mendoza ahaldun nagusiak: «Bilatzen duguna da konponbidea elkarrizketaren bidez, eta, aldi berean, konponbide partekatua». Aurten emandako aurrerapausoak «egoki» ikusten ditu, eta bide horretatik segitzera dei egin du: «Bidelagun izango gara». EAEko ararteko Manuel Lezertuak ere baikor begiratzen du Hondarribira: «Ikusi dugu aldaketa batzuk egon direla, gure ustez, onerako. Alkateak ebazpen horrekin egin duena da legea aplikatzea; horregatik, Arartekoa pozik dago horrekin». Hondarribiko Udalari eta alkateari ildo hori lantzen jarraitzeko eskatu dio, emakumeek eta gizonek parte hartu dezaketen jaiak lortzeko. Alderdi politikoen ordezkariek ere hartu dute hitza. EH Bilduren izenean, Maddalen Iriartek nabarmendu du aurten «urrats txiki batzuk» izan direla, eta esan du horiek guztiak direla kontuan hartzekoak. Ordea, ez dago geldirik egoterik: «Edozein kasutan, iruditzen zaigu ezin dugula gure lana alde batera utzi, ezin garela erlaxatu, oraindik ere badaudela urratsak egiteko, alarde publiko, bakar eta parekide bat egiteko. Eta EH Bildutik horretan arituko gara». Mezu baikorra eman du Garoa Lekuonak ere Hondarribiko EH Bilduren izenean: «Tuneletik ateratzen ari gara». Gaurko pausoak baikorrak izan direla esan du, eta biharko egunean pentsatzen jartzeko unea dela: «Badagokigu erabakitzea XXI. mendeko alarde hori, herriarena berriz ere, eta horrek esan nahi du herritar guztiok, gizon-emakumeok, bertan parte hartuko dugula». Gaurko beste berritasun bat zera izan da, Hondarribiko EAJk harrera egin diola konpainia parekideari. Lehen aldia da 28 urtean. Herriko jeltzaleen buruari, Gonzalo Carrioni, Txalo deitzen diote bizilagunek. Paradoxikoki ez die Jaizkibelekoei txalo egin, harrera egiten ari zen bitartean: «Bakoitzak bere sentimendua dauka, baina erabateko errespetuz ikusi dut. Oso ondo iruditzen zait bakoitzak nola bizitzen dituen jaiak, eta batak besteari utzi behar diogu nahi duen moduan bizitzen». PSE-EEko zinegotzi Iosu Alvarezek zera esan du: «Hondarribiko sentsibilitateen inguruan errespetua behar dela, eta nik uste dut horretan goazela. Gure helburua hori da, bakoitzak berea izan dezala». Elkarrekin Podemosen ordezkari gisa, Miren Etxebeste mintzatu da: «Frogatu da tradizioa, berdintasuna eta inklusibitatea bateragarriak direla, eta hori pozteko moduko albistea da». Alabaina, alarde baztertzailearen jarrera kritikatu du: «Ez dira Gernikako Arbolara agertu, Jaizkibel konpainiarekin ez nahasteko. Aurrerapausoen aurrean, batzuek atzera egiten dute, eta ez dutela aurrerapausorik egin nahi». Eta, etorkizunera begira, lanean jarraitzeko deia egin du: «Egunen batean, alarde publiko eta parekide bat egongo da, nahiz eta herriaren zati batek, agian, nahiago izango duen bere festa pribatua antolatzen jarraitzea, diskriminatzen jarraitzeko. Dudarik gabe, badago jende nahikoa alarde parekide eta publiko bat egiteko, eta guk udal gobernua animatzen dugu antola dezan». Alderdi politikoek ez ezik, Euskal Herriko mugimendu feministak ere egin ditu adierazpenak. Elene Lopetegik adierazi du espero dutela ahalik eta azkarren iristea alarde bakarra, publikoa eta parekidea egongo den eguna. Halaber, Euskal Herri osoko jaietan parte hartzeko eskubidea aldarrikatu du: «Bada garaia gure herriko festa guztietan emakumeok eta bestelako gorputz disidenteok espazio publikoa hartzeko eta festetan parte hartzeko dugun eskubidea aldarrikatzeko».