Ordu desberdinetan desfilatu arren, Gernikako Arbolako zelaidian, abiapuntuan, batera egon behar zuten gaur, Hondarribiko Udalak alarde egunerako emanda zuen ebazpenaren arabera, alardeak eta Jaizkibel konpainiak. Argazki bilatua izan da, desiratua. Izan ere, hain luzea eta malkartsua den gatazka honetan keinu berri bakoitzak badu indarra hautu parekidea sendotzeko bidean. Baina goizean goizerako ikusi da alarde baztertzailearen antolatzaileek berariaz mezuren bat emanda zutela han ez agertzeko agindutako orduan: bakarrik uzteko Jaizkibel. Eta alarde baztertzaileko gizon gehienek obeditu egin dute. Esaneko. [articles:2130225] Propio egina zuen Guztion Alardeak taldeak konpainia parekideari oles eta txalo egiteko deia, baina espaloian Jaizkibeli txalo egiteko beren-beregi elkartu diren alardeko kideak bakanak izan dira. Ez dute egin nahi izan, gainera, adierazpenik beren keinuaren indarraz ohartarazteko, beren ahotsa nabarmentzeko. Alarde barruan dagoen jendeak sortutako talde honek urteak daramatza barrutik gauzak mugitzeko ahaleginak egiten, eta zinetan aintzat hartzekoa da mugimendua, baina irailaren 8a heltzen denean, urtero, argi geratzen da alardeko gizon gehienek erraz obeditzen dituztela hautu baztertzailea betikotzea bilatzen duten irizpideak, eta oso zaila dela hor bide berriak urratzea. Guztion Alardea taldeak berak aurten bere mezuak zabaltzeko lelo gisara honakoa hautatu du: Gorrotoaren aurrean, maitasuna. Eta hitz gogorra da gorrotoa, baina ezinikusia benetakoa da: ukitu egin daiteke, airean dago. Gaur berriz erakutsi eta berritu dute, adibidez, alarde baztertzaileren aldekoek, esaneko, Jaizkibelen ondoan ez agertzea erabaki dutenean. Eta aste osoan hauspotu egin dute alarde baztertzailea antolatzen dutenek ere alarde egunerako propio eman dituen ebazpenen harira alkatearen aurka gogor jardun dutenean, erasokor. Sarri hitz egin da erakunde publikoen jarreraz, haiek usu hautu parekidearen alde argi eta irmo egin ez izanak gatazka honen betikotzean eta gaiztotzean izan duen eraginaz. Benetakoa da eragin makur hori eta, zentzu horretan, txalotzekoa da, esaterako, aurten Hondarribiko Udalak urrats administratiboen bidez Jaizkibelen tokia nabarmentzeko urratsak egin izana. Baina erabaki administratiboen bidez bakarrik ez da helduko aldaketa. Gizartean lanketa sakon bat ere egin behar da milaka gizonek, eta haien inguruan dabiltzan emakumeek, hautu baztertzaileak emandako jarraibideak isil-isilik zergatik obeditzen dituzten ulertzeko, eta hor eragiten ahalegintzeko. Besteak beste, hautu parekidearen inguruan eraikitako mitoak deseraiki behar dira, eta parekidetasuna herriko jaietan ere lehenetsi beharreko hautua dela defendatu behar da, argi eta garbi, urte osoan. Hor aurrera egite aldera, tabua ere apurtu behar da, gai honen inguruan oso indartsua izan baita. Irunen eta Hondarribian, bietan argia da hori. Eskoletan, elkarte askotan, gai minbera izan da alardearena, eta horregatik bereziki hautu baztertzailearen aldekoen bidez, propio isilarazi egin da. Jaizkibelek egin dituen aurrera urratsez hitz egingo da gaur berriro. Eta nabarmendu egin behar da konpainiak egin duen indar erakustaldia, eta jaso duen babesa. Hunkigarria da gizon eta emakume horiek guztiak, hain harro, gero eta babes handiagoarekin, desfilatzen ikustea. Jaizkibel sendotuta ere, ordea, herriko jende askok oraindik hautu baztertzailearen alde egiten du, eta hor buru ari direnek argi utzi dute gaur berriro duten boterea: nahi dutena egiteko, eta desfile parekidea gutxiesten jarraitzeko. Bi alardeen hautua gailentzea ekar dezake horrek, eta Irunen egindako hautua ere Hondarribirako egokia izan daitekeen usteak indarra hartzea. Baina Jaizkibelek beti adierazi du argi helburua: sakoneko aldaketa bat bilatu dute, alardea bera eraldatu nahi dute, berriz publikoa izan dadin, eta parekidea. Eta hor eragiten ahalegintzeko zuztarretara begiratu behar da, hautu pribatu eta baztertzailearen jarraibideen aurrean hain esanekoa ez den gizarte baten bila.

Arratsaldeko hirurak hamar gutxi aldera gertatu da ezbeharra. Antza, bertatik pasatzen ari zen auto batek aurretik eraman du langilea, oraindik argitu gabe dauden arrazoiak tarteko.

Gaur iluntzean sariak banatu eta Anarik kontzertua eman ondotik amaitu da Debako (Gipuzkoa) XVII. Animadeba jaialdia. Aurtengo aldia orain arteko «jendetsuena» izan da, antolatzaileen esanetan, eta Michael Granberry estatubatuarraren Les bêtes filma izan da garaile Sail Ofizialean. Euskarazko lanik onenaren BERRIA saria Marramiau sorkuntza taldearen Argizagi haurrentzako telesailarentzat izan da aurten, besteak beste, «gai unibertsal bati estetika original batekin» heltzeagatik —animaziozko zinemaldiaren babesleetako bat da BERRIA—. Gidoirik onenaren saria Carla Melo Gampert kolonbiarraren La perra filmak irabazi du, eta epaimahaiaren aipamen berezia, berriz, Anna Sammoren The Wild-Tempered Clavier lanarentzat izan da. Igor Prassel, Isabel Herguera eta Juan Pablo Zaramella izan dira aurten epaimahaikideak, eta, jaialdiaren barruan, EITB saria ere jaso du aurten Herguerak, EITBko Kultura eta Euskara zuzendari Vanesa Fernandezen eskutik. Bai Sail Ofizialean eta bai Zuzendari Berriak atalean, hamar film erakutsi ditu aurten Animadebak —izan dira proiekzioak eta bestelako jarduera gehiago ere—, eta, bigarren atal horretatik, Mansi Maheshwariren Bunnyhod filma saritu du epaimahaiak, batetik, eta Cheyenne Goudswaarden Ik ben hier – I Am Here filmari aipamen berezia eman dio, bestetik. Publikoaren saria, azkenik, Les pieds dans l`eau (Eloic Gimenez Yoon) filmarentzat izan da Isabel Herguera zinemagilea eta Vanesa Fernandez EITBko Kultura eta Euskara zuzendaria, Herguera saritzeko ekitaldian. ANIMADEBA

Sonatuak izan dira filma erakutsi bezain pronto ikusleek hari jotako hamazazpi minutu luzeko txaloak, eta hori gertatuz geroztik egon da Urrezko Lehoia irabazteko faboritoen artean Pedro Almodovarren film berria —ingelesez egin duen aurrenekoa—: La habitación de al lado. Tilda Swinton eta Julianne Moore ditu protagonista, eta, harekin, Veneziako 81. Zinemaldiko sari nagusia eskuratu du zinema zuzendari espainiarrak. Filmaren gaia gogoan hartuta, «heriotza duin baterako eskubidea» aldarrikatu du saria jasotzean: «Filmak ez du soilik mugarik gabeko elkartasunaz hitz egiten, ezpada pertsona batek bere bizitzari amaiera emateko duen eskubideaz bizitzak ez dionean ekartzen konponbiderik ez duen oinazea baino». Aste gutxi batzuk barru, aurtengo Donostia sarietako bat jasoko du Almodovarrek, hain justu, Donostiako Zinemaldian. Veneziako zinema jaialdiko sari entzutetsuenetan bigarrena, baina, Maura Delperoren Vermiglioi filmarentzat izan da gaur iluntzean. Bigarren Mundu Gerraren ondorenean girotuta dago kontakizuna, Italiako herrixka batean. Zuzendaririk onenaren saria Brady Corbetek jaso du, The Brutalist filmagatik; gidoirik onenaren saria Walter Sallesek zuzendutako Ainda estou aqui filmak irabazi du; eta epaimahaiaren sari berezia, berriz, Da Kulumbegashvili zuzendari georgiarrak, April izeneko bere bigarren film luzearengatik — Dasatskisi / Beginning estreinakoarekin Urrezko Maskorra irabazi zuen Donostian, 2020an—. Interpretazioaren adarreko garaikurretan, Nicole Kidmanek jaso du emakumezko aktorerik onenaren saria (Babygirl, Halina Reijn) eta Vincent Lindonentzat izan da gizonezko aktorerik onenarena (Jouer avec le feu, Delphine eta Muriel Coulin).

Ander Cepasek beste domina bat euskal herriratu du gaur, brontzezko domina irabazi baitu mahai tenisean, MS9 kategorian. Gorputzaren alderen batean mugitzeko zailtasunak dituztenen edo gorputz adar bat falta zaienen kategoria da hori. Finalaurrekoan galdu du kirolari donostiarrak, Laurens Devos belgikarraren aurka. Paralinpiar Jokoen azken bi aldietan, hau da, Rio de Janeiron eta Tokion, urrezko domina irabazi zuen Devosek; beraz, 20 urteko euskal kirolariak aurkari zaila zuen aurrean. Partida zaila izan du gaur egungo jokalaririk onenaren aurka, eta 3-0 gailendu zaio Devos (11-7, 11-8 eta 11-7). Beste kirol batzuetan gertatzen den moduan, mahai tenisean ez da partidarik jokatzen brontzezko domina nork eskuratuko duen jakiteko, eta finalerdietan galtzen duten bi kirolariek lortzen dute brontzezko domina. Devosek Cepas erraz garaitu badu ere, Donostiako Atleticoko jokalariak pozik amaitu ditu bere lehen Jokoak. Amaitzean, ezusteko polita izan du, gainera, lagunak baitzituen zain, domina preziatua eta egindako lan bikaina ospatzeko. Munduko rankingean hirugarren dago orain Cepas. «Oraintxe bertan amaitu dudanez, uste dut oraindik ez dudala barneratu egun hauetan egindakoa, baina oso pozik nago nire Jokoetako lehen domina irabazteagatik. Nahiz eta gauzak ez diren nahi nuen bezala atera, dudan guztia ematen saiatu naiz beti, eta oso pozik nago horrekin», azaldu du domina irabazi ostean. Egindako lanaren aitortza Partidaren ostean, Cepasek esan du azken urteetan egindako lanaren saria dela domina, eta uste du motibagarri izango zaiola lanean jarraitzeko. «Familiakoak eta klubeko kideak etorri dira ni animatzera, eta partida amaitzean konturatu naiz nire lagunak ere etorri direla, ezustean. Partidan oso kontzentratua nengoen, eta ez naiz ohartu han zeudela». Cepas 10 urte zituela hasi zen mahai tenisean, Donostiako Atleticok aurkezpen bat egin zuelako haren eskolan, eta ordutik hona etengabe hobetzen aritu da, harik eta Jokoetan brontzea irabazi duen arte.

Iruñeko Udaleko EH Bildu, PSN, Geroa Bai eta Zurekin Nafarroa taldeek auzoaren bizitegi eredua babestu, bere ehun komertziala defendatu eta 2030erako Hiri Agendan azaldutakoaren ildotik turismo eredu jasangarri bat bultzatu nahi dute.

Emmanuel Macron Frantziako presidenteak atzo jakinarazi zuen Michel Barnier izendatu duela lehen ministro. Ezkerreko koalizio NFP Fronte Popular Berriak erabakia kritikatu zuen, eta gaur bere horretan jarraitu du. Lehen ministroa Marine Le Penen RN Batasun Nazionala eskuin muturreko alderdiarekin adostu izana leporatu dio Frantzia Intsumisoak —NFPko kidea da—, besteak beste. Ezkerreko koalizioak eskuratu zuen eserleku gehien hango hartan; beraien alde egin ez eta eskuinaren alde egin izana gaitzetsi dute. Izan ere, LR Errepublikanoak alderdikoa da Barnier; hau da, iragan uztailaren 7ko Frantziako Asanblearako hauteskundeetan laugarren gelditu zen alderdia. Azken bi hilabeteetan gobernuburu berririk gabe egon da Frantzia. Ezein alderdik Asanblean gehiengo osorik ez duenez, indar politikoen arteko akordioen bila aritu behar izan du Macronek, lehen ministro berria izendatu eta gutxira zentsuratu ez zezaten —NFPk jada jakinarazi du gobernu berria zentsuratuko duela—. Ezkerraren iritziz, Asanblean eserleku gehien duen blokea izan den heinean, lehen ministroak NFPkoa izan behar du; eta koalizioa osatzen duten alderdien arteko tirabirak izan diren arren —uztailaren 15ean hautagaia erabakitzeko elkarrizketak eten zituen Frantzia Intsumisoak—, uztail bukaeran Lucie Castets proposatu zuten kargurako. Hura izan da Macronen erabakiaren aurka gogor egin dutenetariko bat. RTL irrati katean gaur egindako elkarrizketa batean, boto emaileei «traizio egin» izana leporatu dio ezkerreko koalizioko hautagaiak presidenteari: «Sumindurik nago, Frantziako milioika boto emaileren gisan. [Macronek] Ez dio erantzun frantziarrek duela bi hilabete hautetsontzietan eskatutakoari». Frantzia Intsumisoa harago joan da. Alderdiko koordinatzaile Manuel Bompardek hauteskundeen emaitzei «jaramonik egin ez izana» aurpegiratu dio Macroni BFM-TV katean: «Lasterketa batean norbait azkena geratuz gero, ez du urrezko domina irabazten. Hala ere, presidenteak botoen %6 eskuratu dituen alderdi bateko lehen ministroa izendatzea erabaki du». Are gehiago, deitoratu du eskuin muturrarekin ados jarrita izendatu dutela lehen ministro berria: «Macron-Le Pen gobernu bat da. Presidenteak aurrera eraman dezake, soilik, Batasun Nazionalak bere oniritzia eman diolako». Barnierrek atzoko mezu bera errepikatu du gaur, AFP albiste agentziak bildu duenez: indar politikoekin izaten ari den elkarrizketak «ondo» doazela, «energiaz beterik». Indar politiko guztiekin negoziazioetan murgildurik dela esateak hautsak harrotu ditu, PS Frantziako Alderdi Sozialistak hori gezurtatu baitu. «Denekin gobernatuko duela esaten duenean, nori buruz ari da? Ezkerrari buruz? Ez, eskuin muturraz ari da; bizirauteko haien oniritzia behar baitu», adierazi du PSko lehen idazkari Olivier Faurek France Inter irratian. Hori dela eta, jakinarazi du gobernuan ez dela sozialistarik egongo. Barnierren izendapenaren harira egindako kritika gehienak Macroni bideratu dizkio ezkerrak; hala ere, autokritika egin duenik ere egon da. Parisko alkate Anne Hidalgok (PS) Olinpiar Jokoen inguruko prentsaurreko batean adierazi du bere alderdia «egoerak eskatzen zuen mailan» aritu ez delako duela eskuinak lehen ministroaren kargua: «Frantsesen botoa ordezkatuko zuen lehen ministro ezkertiar bat izan ahal genuen: Bernard Cazeneuve. Nire alderdiaren erruz ez da lehen ministroa, tamalez». Gobernu berria Barnierrek gaur iluntzean eman du lehenengo elkarrizketa lehen ministro gisa, TF1 telebista katean. Macronek zergatik izendatu zuen galdetuta, Frantziako presidenteak argudiatutakoa errepikatu du: ibilbide luzea duela politikan, eta «esperientzia handia» negoziazioetan. Hain justu, esan du prest dagoela talde parlamentario guztiekin eztabaidatzeko; baina, ezkerreko koalizioak egindako kritiken harira, zehaztu du oraindik ez dela Le Penekin bildu, eta argitu du ez duela bat egiten RNren «teoria politikoekin». Agintaldiko helburuei dagokienez, aipatu du atea ireki nahi diela erretretaren erreformaren inguruko eztabaidei, hori «hobetzeko» asmoz. Barnier hasia da Frantziako gobernu berria osatzen. Lehen ministro izendatua izan eta biharamunean sinatu du bere lehen erabakia: Nolwenn Chouffot lehen ministroaren misio arduradun izendatu du. Horrela, jarraipena eman dio Gabriel Attalen gobernu macronistari, Chouffotek kargu bera izan baitzuen harekin. Edouard Philippekin, Jean Castexekin eta Elisabeth Bornekin ere kargu bera izan zuen; hirurak Macronek izendatu zituen.

Dena alde du Primoz Roglicek (Red Bull) Espainiako Vuelta laugarrenez irabazteko. Maillot gorria berreskuratu du Moncalvilloko helmugan; noiz eta lasterketa bukatzeko bi egunen faltan. Ben O’Connorren (Decathlon) mirariak ezin izan du gehiago iraun. Liderrak bost segundora zuen Roglic sailkapen nagusian, eta esloveniarrak ez du gupidarik izan. Alfonbra gorria jarri diote taldekideek: Daniel Felipe Martinez eta Aleksandr Vlasovekin batera egin du aurrera azken igoeran. Eta aurkariek ere erraztu egin diote lana Roglici. Bizkartzainekin alde egiten utzi diote. Oso argi gelditu da nork agintzen duen. Roglicen eraso kolektiboa helmugarako sei kilometroren faltan iritsi da, eta bakarrik abiatu da behin Martinez eta Vlasov indarrez hustu ondotik. Atzean elkarri erasoka hasi dira beste hautagaiak, baina esloveniarrak tinko eutsi dio minutu erdiko aldeari. Hori gutxi ez, eta estutu egin du azken bi kilometroetako malda tenteetan. Azkenean, 46 segundo atera dizkie David Gauduri (Groupama) eta Mattias Skjelmoseri (Lidl), gainontzeko oilarren artean indartsuenak izan direnei. 50 segundora helmugaratu da Enric Mas (Movistar), berriz ere erasokor jokatu ondoren; eta Mikel Landa (Soudal) izan da iristen hurrengoa, bosgarren postuan, 57 segundora. Bezperako sufrikarioaren ondoren, suspertu egin da arabarra. Atzo tropelaren herena ibili zen ihes eginda; gaur, aitzitik, bost ziklista aurreratu dira bakarrik: Isaac Del Toro (UAE), Edward Planckaert (Alpecin), Fran Miholjevic (Bahrain), eta Simone Petilli eta Vito Braet (Intermarche). Bost minuturen aldea eman diete hasiera batean, baina Red Bull-Borak berehala itxi du txorrota. Mendiko etapa gehienetan Decathlonek trostan eraman du tropela, baina gaur Roglicek kolpea eman nahi zuen mahai gainean, eta haren taldekideek lasterketa kontrolatzeko ardura hartu dute. Etapa, behingoagatik, taldeburuen artean erabaki da. O’Connorren hamahirugarren eguna izan da lidergoan. Arraroa egingo zitzaion etaparen ostean podiumera ez igotzea. Alabaina, argi eta garbi menderatu du Roglicek: 1.49 atera dio. Sailkapenean bigarren dago orain australiarra, 1.54ra. Gaitz erdi. Alabaina, 26 segundo eskasera du Mas, eta minutu batera Richard Carapaz (Education First). Garaipenaren lehia ia erabakita dago, baina podiumean sartzeko borroka handia izango da bihar, Picon Blancon jokatuko den etapa bortitzean. Landa bederatzigarren jarri da gaur, eta beste posturen bat aurreratzen saiatuko da. Tentsioa haizearen eraginez Biharkoa baino ibilbide etzanagoa izan dute gaur. Logroñotik abiatu dira, eta Pradilla mendatea igo dute ibilbidearen erdialdean. Aurreko boskoteak 2.40ren aldea baino ez zuen gainetik igaro direnean. 80 kilometro luze gelditzen ziren oraindik helmugarako. Tropelak abiada handia hartu du jaitsieraren ostean, haizea lagun, eta zatitu eta guzti egin da; Landa eta Sepp Kuss (Visma), besteak beste, ezustean harrapatu dituzte. Halere, gutxi iraun du tentsioak. Gauzak lasai izan dira Moncalvillora bidean. Behin mendatera iritsita, azkar batean irentsi dituzte iheslariak. Miholjevicek iraun du gehien. Eta hortik gutxira zabaldu dituzte hegoak Red Bullekoek. 2020an Roglicek buruz buruko ikusgarria izan zuen Carapazekin Moncalvillon, baina gaur ez du aurkaririk izan. Ekuadortarrak eraso egin du, baina ordurako Roglicek tartea zabaldua zuen, eta, gainera, sua azkar itzali zaio. Masen garrak gehiago iraun du, baina bukaeran aurreratu egin dute Gauduk eta Skjelmosek. Azken kilometro bikaina egin dute. Halere, Roglic ukiezina izan da. Bihar garaipena ziurtatzen saiatuko da esloveniarra, igandean Madrilen jokatuko den erlojupekoaren aurretik. Dena alde dauka, baina hobe du ahuleziarik ez eduki, zazpi mendate igoko baitituzte 172 kilometroan. Lasterketa lehertu nahi duenak oso ibilbide aproposa izango du. Aurrera egin ahala, gorantz egingo du igoeren zailtasunak, eta lehen mailako bi mendate kateatuko dituzte bukaeran: Los Tornos eta Picon Blanco. Azken horren tontorrean bukatuko dute etapa, ahalegin bortitza egin ostean –7,9 kilometro eta %9,1eko pendiza–. Faboritoen lehia, dena den, Picon Blancora iritsi aurretik piztuko dela dirudi. Ihesaldia osatzeko ere zalaparta handia izango da ziurrenik: bertan izaten saiatuko dira ehiztariak nahiz taldeburuen ezkutariak.

Mundu osoan da ezagun Sergio Mendesen musika. Nazioartean Brasilgo musikaren ikono bihurtu zenak ia sei hamarraldi egin ditu oholtza gainean, eta Oscar sarietarako hautagaia ere izan zen, Disneyren Rio filmeko soinu banda sortu zuelako 2011n: Real in Rio. Hiru Grammyren jabe ere bazen. 83 urte zituela hil da, Los Angelesen (Kalifornia, AEB). Sergio Mendes bossa novaren fundatzaileetako bat izan zen, eta, Brasil’66 bere bandarekin batera, besteak beste jazza eta sanba batzen dituen genero hori hedatzen lagundu zuen. Bere albumik ezagunenari esker, Herb Alpert Presents Sergio Mendes & Brasil’66, Platinozko Diskoa eskuratu zuen 1966. urtean. Disko horren barruan, zehazki, Mas que nada abestiak lortu zuen osperik handiena, eta 2006an berriro grabatu zuen Black Eyed Peas taldearekin batera. 35 album utzi ditu Sergio Mendesek, eta, osotara, 55 argitalpen baino gehiago. 1941eko otsailaren 11n sortu zen, Niteroin (Rio Janeiro, Brasil). Sorterriko kontserbatorioan egin zituen musika ikasketak, eta hastapenean piano jotzaile klasiko bilakatzeko asmoa erakutsi zuen. Baina 50eko hamarraldian, hain zuzen ere bossa nova gorpuzten hasi zenean, jazzerako jakin-mina piztu zitzaion. Garai hartan gaueko klub askotan jo zuen, sarritan Antonio Carlos Jobim eta bossa nova generoko beste hainbat musikari ezagunekin, baita AEBetako jazz musikari ospetsuekin ere, Brasilen zirenean. 1961ean, Sexteto Bossa Rio taldea sortu zuen, eta Dance Moderno diskoa grabatu. Horren nazioarteko ateak zabaldu zizkion. 1964an, AEBak hartu zituen bizitoki. Haren abestirik entzutetsuena, Mas que nada, Jorge Ben Jor musikariak sortutakoaren bertsioa zen izatez.

Mezuaren igorleak “Ogasunaren” (“Hacienda”) izena hartzen du, eta ohartarazten du gorabehera larri bat dagoela errenta-aitorpenean, eta horrek zigorra ekar dezakeela. Horrela, dokumentazioa bidaltzeko eskatzen dio hartzaileari mezuan errazten duen estekaren bidez.