Finalean egotearekin konformatu behar. Azken hiru Olinpiar Jokoetan domina lortu eta gero, Maialen Chourrautek ez du balentria hori errepikatuko Parisen. Ez, behintzat, eslalomean. Finalera ozta-ozta sailkatu ostean, jaitsiera erabakigarrian indartsu hasi da, baina berriro ere bigarren atea trabatu zaio. Atzokoan ate hori bera jo zuen bigarren jaitsieran, eta bi segundoren zigorra jaso zuen. Oraingo honetan, ez du ate hori pasatu, eta zigorra handiagoa izan da: 50 segundokoa. Jaitsiera hasi bezain laster zapuztu zaio, beraz, domina lortzeko aukera. Gainera, bidean beste ate bat ere jo du, zortzigarrena, eta beste bi segundorekin zigortu dute. Azkenean 157.67 izan da haren denbora, eta urruti geratu da dominengandik, azkena izan baita finalean. Baina amaieran zaleen aldetik jasotako txaloek agerian utzi dute Chourraut txapeldun handi bat dela. Hiru olinpiar dominak ditu, eta gaurkoarekin laugarren finala zuen jarraian Olinpiar Joko batzuetan. Gutxiren esku dago halako zerbait lortzea. Halaber, oraindik ere bizirik dirau laugarren domina olinpikoa lortzeko ametsak. Izan ere, kayak kross modalitatean ere lehiatutako da. Hain zuzen ere, horixe izan da Chourrauten beste motibazioetako da Jokoetan egoteko. Amaieran hausnarketa hau egin du Chourrautek egin duen lanaz. «Berriro ere jaitsieraz-jaitsiera joan nahi izan dut. Baina beste behin bigarren atea trabatu egin zait. Egia esan, ez da ate konplikatua, baina gurutzatu egin zait. Ez bakarrik lehiaketan, entrenamenduetan ere hala izaten zen. Horri buelta emango niola uste nuen, baina ez da posible izan. Bizkor joatekoa gustatzen zait, eta ez dut lortu. Ezin izan dut nire onena eman. Pena da, baina kirola horrelakoa da». Azken egunetan esana zuen, domina lortzen ez bazuen ere, ondo lehiatuz gero gustura itzuliko zela etxera. Baina bi egun hauetan ez du lortu. «Ez zen ate konplikatua, baina trabatu egin zait; ez bakarrik lehiaketan, baita entrenamenduetan ere. Pena da, baina kirola horrelakoa da» MAIALEN CHOURRAUT Piraguista Eskertuta mintzatu da, amaieran zaleen aldetik jaso duen babesarengatik. «Oso harro nago piraguismoaren familiako parte izateagatik, eta halako ikuskizuna eman duten kirolari batzuekin buruz buru lehiatzeagatik». Euskal Herrian haren jarduna jarraitzen aritu direnak ere izan ditu gogoan: «Batez ere urte hauetan guztietan hor egoteagatik, eta nik hainbeste maite dudan kirola, piraguismoa, jarraitzeagatik». Orain, atseden hartu, eta kayak krossa prestatzeari ekingo dio. Aurreikuspenak betez, Jesicca Fox australiarrak zintzilikatu du urrea (96.08); Klaudia Zwolinska poloniarrak eskuratu du zilarra (97.53), eta Kimberley Woods britaniarrak brontzea. (98.94) Bada datu azpimarragarri bat, Tokion urrea eskuratu zuen Ricarda Funkek, Chourrautek bezala, ez du ate bat gainditu. Kasu honetan hogeigarrena izan da, eta azken aurrekoa izan da finalean. Finalera ozta-ozta Ibilbide osoa izan da korapilatsua, atzo ere ez baitzen fin ibili Chourraut. Berak aitortu zuen bi jaitsieretan ez zela onenean aritu, eta artista puntu bat ateratzea falta izan zitzaiola. Hamahirugarren sailkatu zen, 96.33ko denborarekin, Foxengandik 4 segundora. Gaurkoan ere zirkuitu zaila egokitu zaie piraguistei, eta oraingoan ere trabatuta ibili dira asko, batez ere hamalaugarren atetik aurrera. Chourraut hamaikagarren sailkatu da finalerdietan, eta hamabi sailkatzen ziren. 106.21eko denbora egin du. Kasu honetan ere bigarren atea gainditzeko arazoak izan ditu, eta erdialdean ondo nabigatu duen arren, amaieran berriro ere kontrakarrean aritu da. Erdialde horretan egin du Chourrautek lanik onena. Baina atzetik zetozen hiru piraguistak huts egitea behar zuen finalean egoteko. Hala izan da. Finalerdien amaieran Chourrauten entrenatzaileak berak, Xabier Etxanizek, onartu du zirkuituaren konplexutasuna. «Baina Maialen lehiatzera eta jolastera irtengo da, beti egiten duen moduan. Final batean edozer gauza gerta daiteke». Ahalegindu da, baina ez da posible izan.

Gaurkoan ere konpetizio eguna da zenbait euskal herritarrentzat Parisen. Bart jokatu ziren surfeko lehen kanporaketak, judoan lehiaketatik kanpo geratu da Ariane Toro, eta waterpoloan irabazi egin du Alberto Munarrizek. Arratsaldean laugarren domina olinpikoa lortu nahi du Maialen Chourrautek, eta jokoan ariko dira futboleko eta eskubaloiko emakumezkoak ere. Surfa Larunbat gauak albiste onak eta ez horren onak utzi ditu Olinpiar Jokoetan dabiltzan euskal surflarientzat. Nadia Erostarbe eta Joan Duru euren txandako onenak izan dira, eta zuzenean lortu dute hirugarrenerako sailkatzea. Janire Gonzalez Etxabarrik eta Andy Crierek, ordea, bigarren aukera baliatu beharko dute txapelketan segitzeko. Teahupo’oko (Tahiti) olatu ospetsuan ari dira lehiatzen, Polinesia Frantsesean, eta horregatik aritu dira horren ordu arraroetan. Erostarbe zarauztarrak aurreikuspenak bete, eta aise gainditu ditu aurkariak. Bere bi olatuen artean 13.83 puntu lortu ditu. Zeelanda Berriko Saffi Vettek, berriz, 7.50, eta Txinako Yang Siqik 5.40. Duru baionarrak, berriz, larri-larri lortu du lehen postua. 13.84 puntu eskuratu ditu, eta 13.36 Jack Robinson australiarrak. Astearte gauean lehiatuko dira berriro bi euskaldunak. Hirugarren txandatik aurrera buruz burukoak izango dira kanporaketa guztiak, 25-40 minutu artekoak itsasoaren baldintzen arabera. Gonzalez Etxabarrik aurkari gogorra izan du parean lehen txandan: etxean lehiatzen ari den Vahine Fierro, urrezko domina lortzeko faboritoetako bat. Hirugarren amaitu du zumaiarrak, eta bigarren aukeran saiatu beharko du berriro. Antzekoa gertatu zaio Andy Criereri: munduko txapeldun den John John Florencen aurka aritu da, eta hirugarren amaitu du txandan. Judoa Judoan, gaur ekin dio lehiari Ariane Toro nafarrak, baina nahi baino azkarrago amaitu du bere ibilbidea. Goizean jokatu du Mongoliako Lkhagvasurenen aurka final hamaseirenetan, baina immobilizazioagatik galdu du 52 kiloz azpiko mailan. Waterpoloa Waterpoloan, lehen garaipena erdietsi du Alberto Munarrizen Espainiak. 9-5 irabazi diote Australiari. Eslalom piraguismoa Euskal kirolari nabarmenduenetako bat, Maialen Chourraut, gaur alehiatuko da. K1 eslalomeko sailkapen proba gainditu zuen atzo, finalaurrekoa ere bai gaur goizean, baina finalean berehala egin dio alde laugarren domina olinpikoa lortzeko aukerak. Jaitsiera erabakigarrian 52 segundoko zigorra jaso du ate bat igaro ez duelako, eta beste bat jo duelako. Datorren asteburutik aurrera beste aukera bat izango du domina lortzeko, kayak krossean. Eskubaloia eta futbola 19:00etan ariko dira gainontzeko euskal ordezkariak. Eskubaloian, Maitane Etxeberriak eta Lysa Tchaptchetek Angolaren aurka jokatuko dute, eta futbolean Nigeriaren aurka Lucia Garciak, Oihane Hernandezen, Elene Letek eta Irene Paredesek. Kirol proba guztien eta euskal kirolarien egutegi eta ordutegi zehatza kontsultatzeko, egutegi interaktibo bat prestatu du BERRIAk, hemen. Olinpiar Jokoetako informazio guztia ere biltzen da webgune berezi horretan bertan, eta BERRIAko kazetariek Paristik bertatik idatzitako kronikak eta bideoak ere ikus litezke.

Parisko Sena ibaian ehun urte baino gehiagoan izan zen indarrean uretan sartzeko debekua, eta herriko etxeak 1.400 milioi euro gastatu ditu urak arazteko lanetan; bertzeak bertze, iragan maiatzean ur biltegi handi bat ireki zuten euriak eragindako ur soberakina bildu eta ibaiaren bakterio kopuruari neurrian eutsi ahal izateko. Bada, triatloko lehenbiziko proba egin baino bi egun lehenago egitekoak ziren entrenamenduak bertan behera utzi dituzte uraren kalitate eskasagatik. Munduko Triatloiak (nazioarteko federazioak) ohar batean adierazi duenez, federazioak Frantziako hainbat erakunde publikorekin batera erabaki du gaur goizean egitekoak ziren entrenamendu saioak bertan behera uztea —zirkuitoa ezagutzeko saioak ziren—, uraren kalitatea neurtzeko emaitzek erakutsi dutelako ez daudela «behar adinako bermeak ekitaldia egin ahal izateko». Olinpiar Jokoen antolakuntzak ere bileran parte hartu duela zehaztu dute oharrean. Dena den, etzi proba egiteko asmoari eutsi diote. Izan ere, aitzineko egunetako euriteen ondotik, eguraldi iragarpenen arabera egun beroak eta idorrak izanen dira hurrengoak Parisen. «Paris 2024k eta Munduko Triatloiak konfiantza dute uraren kalitatea bere onera itzuliko dela triatloi lehiaketa hasi aitzinetik», adierazi dute Munduko Triatloiko ordezkariek ohar batean. «Uztailean ikusi denez, udako baldintzekin (eguzki argi gehiago, tenperatura altuagoak eta euririk egin gabeko denbora tarte luzeak) Senako uraren kalitatea dezente hobetu da». Hari batetik zintzilik dago, hortaz, proba. E.coli bakterioa eta hark sor ditzakeen infekzioak dira kezka iturri, eta egunero neurtzen dute haren tasa zenbatekoa den uretan. Anne Hidalgo hiriko auzapeza, Marc Guillaume Parisko prefeta eta Tony Estanguet Jokoen antolakuntzako presidentea Sena ibaian sartu ziren joan den hilaren 17an, uraren kalitatea igeriketa probak egiteko bezain ona zela erakusteko. Hala ere, Parisko Urak herenegun argitaratu zituen emaitzen arabera, Hidalgo eta bertze kargudunak bainatu ziren egunean E.coli kopurua igeriketa baimendu ahal izateko baino handiagoa zen —100 mililitroko 900 kolonia unitateren gainetik, Europako Batasunak ezarritako langa—. Nazioarteko hainbat hedabidek argitaratu dutenez, astearterako uraren kalitatea egokia ez bada, proba gibelatu eginen dute antolatzaileek ura bere onera etorri arte, edo, bertzela, Paristik kanpo egitea edo triatloia biatloi bihurtzea ere izan daitezke alternatibak. Hala ere, ofizialki ez dute jakinarazi zer eginen luketen kasu horretan. Alexandre III.a zubian, normal lanean Alexandre III.a zubian hasi eta bukatuko da proba, eta gaur langileak normal ari dira lanean, eremuari azken ukituak ematen. Senaren bi hegiak lotzen dituen zubirik ikusgarrienetakoa da, eta gune olinpiko handi bat eratu dute haren inguruan. Hango prentsa bulegoan ere ez zuten etzirako plan aldaketaren baten inolako berririk: entrenamendu saioa bertan behera utzi dutela, bertzerik ez. Alexandre III.a zubian triatloiko eta igeriketako proba luzerako eraiki duten harmaila, gaur eguerdian. MIKEL RODRIGUEZ

Inaugurazio ekitaldia eginda, euskal kirolariak bete-betean hasi dira lehian, eta gaur lortu dituzten emaitzak laburtzen ditu berri honek. Surfean ere estreinatuko dira euskal kirolariak: Andy Crierek eta Joan Duruk Euskal Herriko 19:00ak aldera hasiko dute lehen jardunaldia, eta Nadia Erostarbek eta Janire Gonzalezek gauerdi aldera. Kirol proba guztien eta euskal kirolarien egutegi eta ordutegi zehatza kontsultatzeko, egutegi interaktibo bat prestatu du BERRIAk, hemen. Olinpiar Jokoetako informazio guztia ere biltzen da webgune berezi horretan bertan, eta BERRIAko kazetariek Paristik bertatik idatzitako kronikak eta bideoak ere ikus litezke. Arrauna Virginia Diaz sailkatzeko lehian aritu da scull modalitatean, eta erronka gainditu du. Vaires-sur-Marneko probalekuan, bere taldean bigarren egin du Diazek, 7.37.30 denborarekin. Tara Rigney australiarra izan da lehena (7:30.71). Beraz, zuzenean pasatu da Diaz final-laurdenetara. Sailkapena sei taldetan jokatu dute. Piraguismoa Maialen Chourraut finalerdietarako sailkatu da ur bizietako piraguismoko K1 mailan. Hala ere, espero baino apalago aritu da, eta deseroso. Lehen jaitsieran, hamazazpigarren postuan sailkatu da 25 piraguisten artean. Bigarrengoan, berriz, hobeto aritu da, eta 11. izan da. Bi saioetako denborak kontuan hartuta, hamahirugarren postuan sailkatu da. Oso urrun izan ditu faboritoak. Adibidez, Jessica Fox australiarrak egin du denborarik onena, eta hura baino lau segundo pasatxo mantsoago aritu da lasartearra. Finalerdietan ariko da bihar, 15:30ean, eta finalerako sailkatuko balitz, 17:45ean lehiatuko litzateke. Gora egin beharko du aurrean ibili nahi badu. Txirrindularitza Txirrindularitzako lehen lasterketak lehiatu dituzte gaur, erlojuaren aurkako probak. Bertan hartu du parte Oier Lazkano gasteiztarrak. Euriak baldintzatu du lehiaketa, eta eroriko asko izan dira gizonezkoen zein emakumezkoen lasterketetan. Lazkano ere jaustear izan da azken bihurgunean, baina bizikleta gainean mantentzea lortu du. Azkenean, 26. postuan amaitu du, irabazlearengandik bi minutu eta 56 segundora. Remco Evenepoelek irabazi du gizonezkoen proba, eta Grace Brownek, emakumezkoena. Boxeoa Oier Ibarretxe gogotsu iritsi da Olinpiar Jokoetara, 63,5 kilorainokoen kategorian emaitza handi bat lortzeko asmotan, baina lehen saioan kanporatu dute. Gauean jokatu du final-hamaseirenetako borroka, Bazarbay Uulu Mukhammedsabyr kazakhstandarraren kontra, eta puntuetan galdu du. Eta puntuetan lehia estua izan duten arren, epaiak ez du zalantzarik: bost epaileek eman dute Mukhammedsaby aurretik, eta 5-0 galdu du. Eskubaloia Imanol Gartziandia, Sergei Hernandez eta Kauldi Odriozola ari dira Espainiako Selekzioan, eta lehenengo garaipena lortu dute gaur goizean, Esloveniaren aurka. 25-22 irabazi dute, eta ez da erraza izan, atsedenaldian hiru golez galtzen ari zirelako (8-11). Belar hockeya Jose Maria Basterra eta Rafael Villalonga ari dira jokatzen Espainiako selekzioarekin, eta partida zuten gaur Erresuma Batuaren aurka. 4-0 galdu du Basterra eta Villalongarenak. Basterrak bi jaurtiketa argi egin ditu lehenengo zatian. Saskibaloia Dario Brizuela eta Xabier Lopez-Arostegi ari dira jokatzen Espainiarekin, eta partida zuten gaur Australiaren aurka. 92-80 galdu du Brizuela eta Lopez-Arostegirenak. Brizuelak bi puntu sartu ditu, eta Lopez-Arostegik, beste bi. Futbola Aimar Oroz, Jon Pacheco eta Beñat Turrientes ari dira jokatzen Espainiarekin, eta Nowend Lorenzo, Dominikar Errepublikarekin —Ibai Gomez da hautatzailea—. Elkarren aurka jokatu dute gaur, eta Espainiak 1-3 irabazi du. Horri esker, final-laurdenetarako sailkatu da. Aimar Orozek partida osoa jokatu du; Nowend Lorenzok, bigarren zatia; Pachecok, 24 minutu; eta Turrientesek, hamahiru.

Kirolari batek, garaipen handi bat lortzeko, mugarri batzuk gainditu behar ditu bidean. Askotan, lehen urratsa egitea izaten da zailena, batez ere jende guztiak uste eta espero badu egin egingo duela. Gehienek espero zuten Maialen Chourraut piraguistak K1 eslalomeko sailkapen proba gainditu eta bihar laugarren domina olinpikoa lortzeko borroka egitea. Sailkapen proban distirarik egin gabe, baina lortu du. 2016an Rioko Jokoetan gertatu bezala, bigarren jaitsieran ziurtatu du sailkapena, lehenengoan ez baita fin aritu: hamazazpigarren amaitu du. Hobeto aritu da bigarren jaitsieran, eta, azkenean, hamahirugarren izan da sailkapen proban, baina bere onenetik urrun, halere. Brasilen urrea kolkoratu zuen antzeko egoera batean, eta seinale ona litzateke bihar ere gauza bera gertatzea. Gaur bete dira hiru urte Lasarte-Oriako piraguistak Tokion zilarra lortu zuenetik, eta urteurren hori ospatzeko modu bikaina izango litzateke bihar domina bat lortzea. Lehen egunean ez da bete-betean aritu, baina Chourraut txapeldun handia da, egun handietan hazten diren horietakoa. Eta biharkoa halako egun bat da. Finalerdiak 15:30ean jokatuko ditu, eta, sailkatuz gero, finala 17:45ean. Biharkoaz bi hitz egin ditu Chourrautek: «Garrantzitsuena da aurrepausoa emana dagoela, eta finalerdietan nagoela. Bihar, finalerdietan, hutsetik hasiko naiz. Zirkuitua berria izango da». Gaurko sailkapen jaitsieran, 25 piraguista lehiatu dira nor baino nor gehiago, 23 ateko zirkuituan. 22 onenek lortu dute finalerdietarako sailkatzea. Vaires-sur-Marneko kanala ez da oso konplexua, ur gutxi baitu. Baina, aldi berean, gune batzuetan ur mugimendu dezente ditu, eta hainbat zatitan trabatuta ibili dira piraguistak, batez ere 16. eta 17. ateen artean. Chourrautek ez du zigorrik jaso lehen jaitsieran, baina kateatuta ibili da, ur mugimenduek gaindituta. Gainera, sailkapen probetan ohikoa duen moduan, ez du arriskatu nahi izan. Helmuga igaro ostean erakutsi duen aurpegiak argi uzten zuen ez zegoela gustura egindako lanarekin. 7. eta 8. ateen artean izan ditu lehen arazoak, eta horri buelta eman ezinda aritu da gero. 101.06 izan da haren denbora, marka onenetatik oso urrun. «Nahikoa trabatuta ibili naiz lehen jaitsieran, eta ez dut neure burua ondo ikusi uretan. Artista puntu hori falta izan zait». Beste sei piraguista geratzen ziren helmugara iristeko, eta hamaikagarren tokian zen Chorraut. Azkenean, hamazazpigarren amaitu du lehen txanda, eta bigarren jaitsieran lortu behar izan du sailkapena. Lehen ahalegin horretan, Camille Prigent frantziarra izan da onena. Haren denbora 94.97 izan da —Chourrautek baino sei segundo gutxiago—. Bestalde, urrea kolkoratzeko faboritoak, Jessica Foxek, sasoiko dagoela berretsi du. 95.20 izan da haren marka, eta bigarren amaitu du. Egungo txapeldun olinpikoa, Ricarda Funk, seigarren izan da, 97.15eko denborarekin. Sentipen hobeak Bigarren jaitsieran ia piraguista gehienek hobetu dituzte lehenengoan lortuak zituzten denborak. Chourrautek ere ondo estutu ditu hortzak, eta bost segundo hobetu du lehen jaitsieran egindako denbora: 96.33. Apur bat hobeto aritu da bigarren aldi horretan, askeago nabigatu du, baina ez ohikoa duen distirarekin eta oldarkortasunarekin. Gainera, bi segundoren zigorra jarri diote, bigarren atea ukitu duelako. Azkenean, eguna amaituta, hamahirugarren geratu da, baina Foxengandik lau segundora soilik. Hura izan da aurrena: 92.18. Klaudia Zwolisnka izan da bigarren (93.03), eta Prigent hirugarren (94.67). Chourrautek zorrotz aritu da bere lanari buruz: «Bigarren jaitsieraren hasiera ere ez da ona izan, baina nabigazioa hor daukat, eta jaitsierari heldu diot… Hala ere, ez naiz izan ikusi nahi dudan Maialen hori».

Txapeldun, hasi eta buka. Garaile handien sena erakusten ari da Arraun Lagunak taldea Euskotren ligan. Donostiarrek ez diete ezer utzi nahi aurkariei, eta denboraldiko bederatzigarren bandera irabazi dute Getxon, estropada bikaina egin ostean. Lugañene traineruak bandera guztiak irabazi ditu, aldi oro alde handiagoz, gainera. Nagusi dira, eta arerioak txikitu egiten dituzte, indar erakustaldiak eginda. Gaur, Donostiarra izan da bigarren. Azken metroetan Orio baino azkarrago aritu da Donostiako ontzia, eta azken asteetako sentipen onak berretsi dituzte. Tolosaldea ohi baino apalago aritu da, eta Hondarribiak aurrea hartu dio. Hortaz, Ama Guadalupekoa ariko da biharko ohorezko txandan. Oriok egin du hasiera azkarrena ohorezko txandan. Lehen minutua bete denean estropadaren buruan zeuden mirotzak, Donostiako bi ontziekin berdinduta. Tolosaldeak gehiago sufritu du laugarren kaletik, eta hiru segundo galdu ditu tarte horretan. Hortik aurrera, ordea, Arraun Lagunak-ek estropada apurtu du. Balizara bidean estropada gogortu du Juan Mari Etxaberen eskifaiak, eta denboraldi osoan gertatzen ari den bezala, aise utzi ditu atzean gainerakoak. Ziabogan zazpi segundoren aldea zeukan Donostiarrarekin, eta bederatzikoa Oriorekin. Tolosaldea hamabost segundo galduta iritsi da balizara, lehen txandako bigarren sailkatuaren denbora berean. Itzulerakoan, liderrak txikitu egin du estropada, eta Lugañene ontziko arraunlariek altxatu dituzte besoak beste behin. Irribarrea ezkutatu ezinda agertu da Andrea Astudillo: «Joanekoan sufrituko genuela jakinda irten gara, eta itzulerakoan gozatzeko aukera izan dugu». Donostiarrak ere estropada osoa egin du. Laugarren dira sailkapen nagusian, baina, sasoi hasierarekin alderatuta, askoz hobeto ari da azken asteetan. Rufo Ortizberea teknikariak aldaketa ugari egin ditu orain arte, eta pixkanaka ari da nahi duen hori aurkitzen. Oriok murriztu egin du tartea pixkanaka-pixkanaka, eta Donostiarraren parean ere jarri dira. Baina, azken esprintean, Bantxa bizkorrago iritsi da. Tolosaldea bigarren sailkatuak asko sufritu du gaur, eta bosgarren egin du. Lehen txandan ariko da bihar, Lekeition (Bizkaia). Hibaikaren poza Asteburuero gertatu den bezala, Hondarribia izan da lehen txandan hasieratik branka aurretik sartu dena. Segurtasun handiz ari da Ama Guadalupekoa lehen txanda horretan, eta Getxon ere estropada bikaina egin du. Berehala utzi ditu atzean Galiziako bi ontziak, eta Hibaikak bakarrik eutsi dio berdeen hasierari gogorrari. Hibaika, hala ere, koska bat beherago dago oraingoz, eta Hondarribia joan egin da ziabogara bidean: Errenteriarrekin sei segundoren aldea zuela egin du maniobra. Hondarribiak estropadaren buruan egin du itzulera ere, eta Miren Garmendia patroia eskatu eta eskatu aritu da: «Ohorezko txanda nahi dut, neskak!». Azkenerako, lortu egin du; arraunlariak banan-banan zukututa, aise lortu du Hondarribia taldeko eskifaiak txanda irabaztea, eta Tolosaldeak ez du haien denbora hobetzerik izan. Hibaika izan da beste protagonista. Maddi Retegi patroiaren oihuek aupatuta, Madalen ontziak bi segundo baino ez ditu galdu bigarren luze horretan. Hala ere, ez da hori errenteriarren lehia. Lehen txandari Hibaikak eta Cabok jarri diote gatza eta piperra azken asteetan. Zazpigarren postuan bukatzen duenak kanporaketak jokatu beharko ditu, eta, hain justu, postu horri izkin egiteko helburuarekin ari dira Errenteriako eta Boiroko taldeak. Beraz, gaur ere lehia bizia espero zen haien artean. Ez da halakorik gertatu, ordea. Galiziako ontzia oso apal aritu da. Zazpi segundo galdu ditu Hibaikarekin alderatuz lehen luzean, eta itzulerakoan beste hamar gehitu dizkio Hibaikak, orain arteko estropadarik onena eginda. Errenteriarrek gertu izan dute bosgarren postua. Orain lau punturen aldea dute Hibaikak eta Cabok sailkapen nagusian, eta bost punturena zatekeen bosgarren gelditu izan balira. Bihar izango dute aldea handitzeko aukera, Lekeition.

“Ezohiko neurriak” hartuko ditu Osakidetzak udako pertsonal faltari aurre egiteko. Besteak beste, aparteko orduengatik gehiago ordainduko diete profesionalei. Euskadiko Medikuen Sindikatuaren ustez, “jarrera aldaketa” egon da Osasun Zerbitzuaren Zuzendaritzan.

Parisko Olinpiar Jokoek Sena ibaiari protagonismoa emateko ahalegin berezia egin dute. Ibaiak ur baliabideak eta garraiorako bideak ez ezik, herrien eta hirien identitatearen parte dira, eta Parisko antolakuntzak probetarako bakarrik ez, Jokoak hasteko ekitaldirako ere erabili du. Lehenbiziko aldiz historian hasiera ekitaldi bat ez da estadio batean egin. Hiri osoa astebete baino gehiagoan hankaz goiti paratu behar izan dute horretarako, ibaiaren bi hegietan ekitaldiak hartu dituen sei kilometroetan gune osoak itxita izan baitituzte, eta milaka polizia eta militarrez zainduak. Horrelako ekitaldi batean aurrekaririk ez zuen segurtasun, logistika eta baliabide mobilizazio bat izan da, guzia, Senaren alde gozoa erakusteko; eta, bidenabar, Frantziako Errepublikaren senaren alde gozoa. Thomas Jolly ekitaldiko zuzendariak eta Thomas Bach NOB Nazioarteko Olinpiar Batzordeko presidenteak lo lasai egingo dute. Zer erranik ez Emanuel Macron Frantziako estatuburuak. Besta borobil atera da. Bazen elementu bat aurreikusi zitekeena, baina polizia eta militar guziek ere ezin zutena eragotzi: euria. Egin du, baina ez ekitaldia zapuzteko adina. Aste osoan ezarri diren segurtasun neurrien ondorioz, antolatzaileek ekitaldira joan behar zuten ikusleei eskatu zieten hasi baino lau ordu lehenago agertzeko sarrera guneetara —19:30ean hastekoa zen—, eta tenore horretarako jendetza elkartuta zegoen sarreretan. Austerlitzeko geltokiaren ingurukoan, errate baterako, nabarmena zen Amerikatik etorritakoen presentzia, kamisetei eta banderei erreparatuz gero: AEBetakoak, Kolonbiakoak, Mexikokoak, Venezuelakoak, Brasilgoak… Trocaderon jarri diote ginga Olinpiar Jokoen hasiera ekitaldiari. JOEL MARKLUND | EFE Ontzien desfilea izan da ekitaldiaren bizkarrezurra: 160 atera dira ibaira, eta horietako 94k eraman dituzte Jokoetan parte hartuko duten 10.500 kirolariak. Ikusleak, berriz, 326.000 inguru, ibaiaren bi hegietan bilduta. Ekialdetik mendebalderako norabidea hartu du, ibilguan beheiti, Ragnar bikingoak 845ean Paris setiatzeko zuzendu zituen drakkar-ek hartu zuten kontrako norabidean. Bikingoen ondorengoek lau ontzitan desfilatu dute, baina ongi portatu dira, drakkarrak etxean utzita. Austerlitzeko zubian hasi da desfilea, eta Ienakoan bukatu; hau da, Napoleon Bonaparte enperadoreak irabazitako bataila batetik bertzera —Austerlitzeko guduarengatik (1805) eman zioten izena zubietako bati, eta Ienakoarengatik (1806) bertzeari—. Eta ekitaldia bukatzeko tokian, bertze bataila bat, baina Napoleon agintetik kendu zuten etsaiek irabazitakoa, kasu horretan: Trocadero plazan —1823ko Trocaderoko guduarengatik izena eman ziotena—. Handik gertu kokatu dituzte ehun herrialde ingurutako agintari gorenak, eta bertze ehun ingurutako ordezkariak. Tradizioak agindu bezala, Greziako ordezkaritzak hasi du desfilea, Jokoak asmatu zituen herrialdeak, eta haren gibeletik atera da errefuxiatuen taldearen ontzia. Austerlitzeko zubiaren inguruan zegoen ikusleen aldetik, bederen, ez du bertzeen aldean harrera beroagorik izan, nahiko oharkabean igaro da. Israelgo delegazioa igaro denean, berriz, erabateko isiltasuna: ez txalorik, ezta txisturik ere. Palestinari bai, txalo xume batzuk. Harrera beroena, zalantzarik gabe, etxeko taldeak izan du. Atzerritar anitz zeuden ikusleen artean, baina etxekoak Senan nagusi egin ziren. Frantziako kultura aberatsari keinu anitz egin dizkiote ekitaldian, eta asmatu dute erreferentzia modernoekin nahasten. Euskal Herriko talde batek izan du protagonismo une bat hortan, Lapurdiko Gojira metal taldeak buruak dantzan paratu baititu, haien musika astuna lirika abeslari baten ahots azkarrarekin nahasita. Maurice Ravel ziburutarraren obra bat ere jo dute pianoarekin. Bertze keinu bat: Frantziaren historiako emakume borrokalariei: Paulette Nardal Sorbonako unibertsitatean ikasi zuen lehen emakume beltzari, Louise Michel Parisko Komunako iraultzaileari, Simone Veil abortua legeztatu zuen ministroari… Palestinako kirolarien ontzia Paris 2024 Olinpiar Jokoen hasiera ekitaldian. JULIO MUÑOZ | EFE Alde gazirik ez Izan ere, Sena historia bizia da, baina baita heriotzaren historia ere. 1961eko urriaren 17an Parisen bizi ziren milaka aljeriar protestara atera ziren haiei espezifikoki ezarri zitzaien etxeratze agindu baten kontra —Aljeria Frantziatik independizatzeko gerran zegoen orduan—. Poliziak 100 eta 200 aljeriar artean hil zituen egun horretan —ez dago kopuru ofizialik—, eta Frantziako Gobernuak 2010eko hamarkadara arte ez zuen gertakari hura aitortzeko keinurik egin. Poliziak dozenaka manifestari bart ontziek azpitik gurutzatu zituzten zubietatik bota zituen, eta itota hil ziren. Senak ez du keinurik izan haiekin, baina Aljeriako delegazioa bai, oroitu da hildakoez, eta loreak bota ditu ibaira.

Trantsizio energetikora bultzatzeko mineralen beharra asko handitu denez, herrialde eta enpresa askok lurretik itsasora jo nahi dute metal horiek eskuratzeko. Hala ere, gaur egun nazioarteko uretan ezin dira meatzaritza jarduerak egin helburu komertzialekin, eta hori aldatu nahi dute hainbat herrialdek. Itsasoko Zuzenbidearen Hitzarmena sinatua duten 169 herrialdeen ordezkariak Jamaikan daude azken asteotan, eta hartu behar duten erabaki garrantzitsuena hori da: zer egin itsaspeko meatzaritzarekin. Gaur amaitzekoa da Itsas Hondoaren Nazioarteko Agintaritzaren Kontseilua, Jamaikan —edizio hau ixtean oraindik bilduta zeuden ordezkariak—. Erabaki eztabaidatua dute ebazteko, izan arautzeko bidea hasteko, izan luzamendu bat onartzeko. Herrialde askok interes handia dute ahalik eta lasterren arautzeko. Norvegia, Erresuma Batua, Errusia, Japonia eta Txina dira horietako batzuk, baina Nauru ari da eragiten gehie. 12.000 biztanleko herrialde horrek 2021ean eskatu zuen hurrengo 24 hilabeteetan araudi bat onartzeko, urpeko meatzaritzan hasi ahal izateko. [articles:2128479] Hitzarmeneko klausula bati esker egin du hori, eta iturri batzuek diote aurten eskatuko duela meatzaritzan hastea. Kanadako The Metals Company enpresarekin lotuta dago Nauru, eta hori arduratuko litzateke ustiaketaz. Nauruk enbaxadore berria du Itsas Hondoaren Nazioarteko Agintaritzan (ISA), David Aingimea, eta kargua hartzean azaldu zuen meatzaritza erregulatzeko konpromisoari eutsiko diola: «Nauru harro dago ISAn duen rol aktiboarekin. Nazioarteko komunitate gisa, mineralen sektorea modu jasangarri batean bultzatzeko eta laguntzeko zeregina dugu», azaldu zuen. Urpeko meatzaritza arautzeko Nauruk dituen arrazoietako bat da klima aldaketak gehien eragingo dien herrialdeetako bat dela, eta funtsak behar dituela horri aurre egiteko. 31 ISAk eman dituen lizentziak. ISAk 31 lizentzia eman ditu urpeko meatzaritza ikertzen hasteko, helburu ez-komertzialekin. Horietako bost Txinari eman dizkio. Nauruk araudia onartzeko eskatu zuenetik, horren bertsio bat eztabaidatzen ari dira, baina herrialde asko horren aurka daude. Hogeik baino gehiagok eskatu dute luzamendua edo debekua, tartean Costa Ricak, Brasilek, Espainiak, Ekuadorrek eta Frantziak. Ezadostasunak ikusita, litekeena da orain bertan erabakirik ez hartzea; baina hurrengo astean ISAren batzarra bilduko da, eta orduan har dezakete erabakiren bat. Erregulatzearen alde erabakita ere, araudia datorren urtean zehaztuko lukete ziurrenik. Ustelkeria salaketak Urpeko meatzaritzarekin negozio handia dago jokoan. ISAko egungo presidenteari, Michael Lodge britainiarrari, aurten amaituko zaio bigarren agintaldia, eta aurkari bat du hurrengo aukeraketan: Leticia Carvalho brasildar ozeanografoa. Egungo presidentea arautzearen aldekoa da, eta Carvalho, berriz, gehiago itxarotearen aldekoa, eta alde biak bestea salatzen ari dira, ustelkeriagatik eta hauteskundeak baldintzatzeagatik. Hainbat hedabidek, agintarik eta diplomazialarik Lodge eta haren aliatuak salatu izan dituzte funtsak bidegabeki erabiltzeagatik, Carvalhori hauteskundeetatik erretiratzeko presioa egiteagatik eta botoak erosteagatik. ISAk erantzuna eman zion hilabete hasieran The New York Times-ek argitaratutako artikulu bati, eta azaldu Lodgeren aurkako akusazio guztiek oinarri faltsuak dituztela. Datorren astean izango da hautaketa, batzarrean. Ekologistak, aurka Herrialde, enpresa, ekologista eta zientzialari asko patxada eskatzen ari dira urpeko meatzaritzari buruz; eta askok debekatzeko eskatzen dute. Izan ere, gutxi ikertu da itsas zabaleko meatzaritzak eragingo lituzkeen kalteei buruz. Ikerketa batzuek diote mineral zutabeak sortuko lituzkeela eta metal astun asko askatu, itsasoko ekosistemen kaltetan. Greenpeace da urpeko meatzaritza arautzearen aurka ari diren elkarteetako bat, eta Jamaikan dauden ordezkariei esan die ingurumenari emateko lehentasuna. Aste honetan jakin da, hain justu, zientzialari talde batek oxigeno iluna topatu duela itsasoaren sakonean. Metal multzo batzuek sortzen dutela uste dute, eta arriskuan daudela, meatze konpainia batzuek ustiatu egin nahi dituztelako metal horiek.

Astebete falta da Andre Maria Zuriaren jaietarako. Orain arte, baina, ez zegoen argi Gasteizko Txosna Batzordeak txosnak jarriko zituen edo ez. Izan ere, joan den astean ohartarazi zuten txosnak arriskuan zeudela, Arabako Foru Aldundiak Ticket Bai sistemara atxikitzera derrigortu nahi zituelako. Atzera egiteko eskatu zioten aldundiari, baina hark berretsi egin zuen aurretik erabakitakoa. Aldundiaren «borondaterik ezari» aurre eginez, hala ere, batzordeak erabaki du txosnak jarriko dituztela, «jai herrikoiak» defendatzeko. Ohar batean eman dute erabakiaren berri, eta berretsi txosnek salbuetsita egon beharko luketela Ticket Bai sistema erabiltzetik, «jai herrikoien» berezko izaerarengatik. «Gure jarduna irabazi-asmorik gabekoa da, eta itzulpen soziala du», aldarrikatu dute. Are, adierazi dute «jai herrikoiak eta autogestionatuak» antolatzea dutela helburu, eta lan guztia «boluntarioki» egiten dela. Hori dela eta, ulertezintzat jo dute euren jarduna «enpresa pribatuekin» parekatzea: «Guk auzolana dugu oinarri, ez dirua irabaztea». Egoera salatzeko, mobilizazio batera deitu dute abuztuaren 3rako. Aldundiaren jarrera ere kritikatu dute, eta «arduragabekeriaz» jokatu izana leporatu. Ramiro Gonzalez ahaldun nagusiak erantzuna eman zion joan den asteko eskariari, eta esan «Ticket Bai guztiz bateragarria» dela txosnekin. Hala, berretsi zuen txosnek ere sistema jarri beharko dutela iruzurrari aurre egiteko. Hain justu, txosnek aldundiari leporatu diote iruzurraren aurkako lana «aitzakia gisa» erabiltzea. Argi utzi dute «herri mugimenduaren» defentsa egingo dutela, eta jai herrikoiak aurrera ateratzeko «moduak» bilatu, edozein «erasori» aurre eginez. 43 urteko ibilbidea Duela 43 urte sortu zuten Gasteizko Txosna Batzordea, eta, ordutik, «milaka herritar» pasatu dira bertatik, eta «ehunka» dira antolatzen ibiltzen direnak. «Jaiei egiten diegun ekarpen kulturalaren garrantzia berebizikoa da», nabarmendu dute. Abuztuaren 3tik 9ra jarriko dituzte txosnak, eta antolatua zuten egitarauari bere horretan eutsiko diote. Gasteizko jaietako egoera mahai gainean jartzeaz gain, salatu dute Ticket Bairen eragina nabaria izango dela beste herri askotan ere: «Salatu nahi dugu Euskal Herriko jai herrikoiak antolatzen dituzten edota irabazi-asmorik gabeko bestelako ekintzak egiten dituzten eragile eta mugimenduei eragingo diela». Jai herrikoien kontrako erasoa izango dela ikusita, horren kontra «aktibatzeko» eskatu dute.