«Euskararen normalizazio prozesuaren joko arau juridikoak aldatzen ari dira epaileak». Irmo mintzatu da gaur arratsaldean Donostiako Bagera euskaltzaleen elkartea, Donostian egin duten protestan. Hain zuzen, Euskalgintzaren Kontseiluak eta Bagerak deituta, elkarretaratzea egin dute, hizkuntza eskakizunen aurka kaleratutako azken epaia salatzeko. Bat egin dute EAJk, EH Bilduk, ELAk, LABek eta Steilasek. Aste honetan, Donostiako Administrazioarekiko 3. Epaitegiak ebatzi du «diskriminatzailea» dela euskara maila jakin bat eskatzea Donostiako udaltzain izateko. Bageraren esanetan, ez da kasu bakan bat, «oldarraldi judizialaren» parte baizik: «Kezkaz bizi dugu behin eta berriz euskararen biziberritzea helburu duten neurrien kontra auzitegietatik jasotako sententzia sorta». Areago: «Euskararen normalizazio prozesua trabatzeko eta egindako bidean atzerapausoak eragiteko olatu erreakzionario, atzerakoi eta euskarafoboa da». Euskaltzaleen elkartearen arabera, udaltzain elebakarrak edukita ezin berma liteke euskaldunen hizkuntza eskubiderik: «Udaltzain bakar batek euskararen ezagutza ez izateak zerbitzu osoa eta herritarren eskubideak eta integritatea baldintzatu ditzake». Lan eskubideak eta hizkuntza eskubideak elkarren kontrakoak dira, kontrajarrita daude. Bageraren esanetan, premisa «faltsu» horrek lotzen ditu hizkuntza eskakizunen aurka epaileek azkenaldiak egin dituzten ebazpenak. Ez daude ados: «Elkar osatzen eta indartzen duten eskubideak dira, hizkuntza eskubideak bizimoduko alor guztietan gauzatu daitezkeenean soilik bihurtzen baitira egiazko eskubide, lanean barne». Horrenbestez, uste dute administrazioa osorik elebiduna izatea dela herritarren hizkuntza eskubideak bermatzeko modu bakarra. Laudion, helegiterik ez Donostiakoa ez da hizkuntza eskakizunak zalantzan jarri dituen epai bakarra. Orain bi urte plazaratutako sententzia batean, Gasteizko auzitegi batek ebatzi zuen Laudioko Udaleko funtzionario bati, 45 urtetik gorakoa zenez, ezin zitzaiola eskatu euskara mailaren ziurtagiririk. Laudioko Udalak helegitea jarri zuen, baina EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak atzera bota duela helegite hori. Orain, Laudioko Udaleko gobernuak erabaki du helegiterik ez jartzea. Uste dute badaudela horretarako arrazoiak, baina ez dagoela baldintzarik. Gainera: «Euskararen aurkako jurisprudentzia sortzeko bidea erraztu dezakete». Horren aurrean, udalak ziurtatu du lanean jarraituko dutela herritarren hizkuntza eskubideak bermatzeko.

Zazpi hilabetean bi titulu irabazteko aukera izan du Osasunak. Baina bietan esku hutsik geratu da. Lehenengoan, Real Madrilek zapuztu zuen gorritxoen ametsa, Espainiako Kopako finalean. Oraingoan, Bartzelona izan da Espainiako Superkopako finalera sailkatzeko bidea itxi diona. Bi partidetan izan dira antzekotasunak. Nagusienak: Osasunak partida ona jokatu duela eta gehiago merezi zuela. Izan ere, gaurkoan ere gorritxoak ondo lehiatu dira Bartzelonaren kontra. Berdegunean ondo jarrita egon dira, eta aukerak izan dituzte golak egiteko. Sasoi honetako partidarik osoena jokatu dute. Baina Bartzelonak bi aukera baliatu ditu, eta Lewandowskiren eta Yamalen golek finalerako sailkapena eman diote. Osasuna burua tente itzul daiteke Saudi Arabiatik, eta atzoko partidak Ligari eta Kopari begira konfiantza hartzeko balio behar dio. Lehen minutuetan baloi jabetza Bartzelonak izan du. Baina aurkariaren atean arriskua Osasunak sortu du. Arnaizek barneraketa on bat egin du, eta erdiraketa gutxigatik aldendu du Koundek. Artean, Budimir prest zegoen area txikian errematea egiteko. 6. minutua zen. Baina segidan iritsi da Bartzelonaren erantzuna. Baloia ateratzerakoan nahastu egin da Sergio Herrera. Ferran Torresi iritsi zaio, eta area ertzetik egindako errematea ozta-ozta joan da kanpora. Baina Jagoba Arrasateren taldeak beste abagune argi bat izan du. Aresoren jaurtiketa, ordea, gutxigatik joan zen kanpora. Joan-etorrikoa izan da artida hasiera horretan, erritmo bizikoa. Ez talde batek, ezta besteak ere ez dute aginte makila izatea lortu. Ondo aritu dira presioan. Minutuak aurrera egin ahala, hasierako erritmo hori jaitsi egin da, eta espero bezala baloi jabetza Bartzelonak izan du.Jokoaren kontrola izan nahi zuen Xavi Hernandezen taldeak. Dena den, Osasunarentzat berri onena izan da aparteko arriskurik ez duela sortu Herrialde Katalanetako taldeak. Gorritxoak ondo zeuden jarrita berdegunean, eta ondo eutsi diote, nahiz eta Bartzelona pare bat aldiz gerturatu Sergio Herreraren atera. Baloiren bat lapurtu eta kontraerasoren bat lotzea falta izan zaio minutu horietan. 40. minutuan lortu du, Iker Muñozek eta Jesus Aresok lotutako jokaldi batean. Barrutik pase ona eman dio Aresok Budimirri, baina Araujo gainditu ostean, Iñaki Peñarekin egin di topako aurrelari kroaziarrak. Hurrengo jokaldian Arnaizena izan da abagunea, baina erremateak Budimirren bizkarrean eman zuen. Sufritu egin du minutu horietan Bartzelonak. Golak bigarren zatian Dena erabakitzeke zegoen. Osasunak berriro ere ondo ekin dio bigarren zatiari. Lehen minutu eta erdian bi aldiz gerturatu da Iñaki Peñaren atera. Baina Araujok egindako erremate batekin, eta Ferran Torresek urrutitik egindako jaurtiketa batekin erantzun du Bartzelonak. Neurketa lehen zatiko itxura hartzen ari zen. 59. minutuan, ordea, Bartzelonak gola sartu du. Christiansenek aurre hartu dio Arnaizi. Baloia Gundogani eman, eta haren pase sakona baliatu du Lewandowskik. Poloniarra ez zegon fin, baina partidan izan zuen hirugarren aukeran ez du hutsik egin. Jokaldi hasieran Arnaizi falta egin ziotela eskatu dute Osasunako jokalariek, baina VARean galdetu ostean gola ontzat eman du epaileak. Gero, Joao Felixen erremate batean, gelditu bikaina egin du Sergio Herrerak. Hasiera batean Osasunak nabaritu egin du golaren kolpea. Baina pixkanaka suspertzen joan da, eta nahiz eta Lewandowskik bigarrena gertu izan, Osasuna hobea izan da partidako azken txanpan. Raul Garcia de Haroren irteerak zalantzak eragin dizkio Bartzelonari, eta bai hark, baita Budimirrek ere, ez dute aparte izan berdinketa. Merezi ere merezi izan du Osasunak. Asmatzea falta izan zaio. Bartzelonak egin du hori, azken jokaldian. Gola Yamalek egin du, Joao Felixen bakarkako jokaldi baten ostean.

Eric Olhatz futbol ikuskatzailearen kontrako ikerketan, beste biktima baten —hamargarrenaren— lekukotasuna bildu, eta Baionako Jerome Bourrier prokuradoreak instrukzio epailearen esku dagoen dosierrean sartu du. Adingabeei sexu abusuak egiteagatik eta irudi pedopornografikoak edukitzeagatik ikerketapean daukate Olhatz. Kasu gehienak 1997. eta 2002. urteen artekoak dira. Baionako Aviron Bayonnais futbol taldean lanean ari zen orduan. 2021ekoak ere badaude, ordea. Biktima guziak gizonak dira, eta salatu dutenak adingabeak ziren erasoak gertatu zirenean. Iragan urteko martxoaren 23an, kontrol judizialpean aske utzi zuten Olhatz, 11 hilabete kartzelan eman ondotik. Ez du eskubiderik kirol aretoetara sartzeko, ezta adingabeekin harremanetan izatea eskatzen duen edozein aktibitate egiteko ere. Ezin da harremanetan sartu biktimekin eta haien hurbilekoekin. 60 urteko gizona errekrutatzailea zen Baionako Aviron Bayonnais futbol taldean. Ez da behatzailea salatu duten lehen aldia. 2009ko urrian, Realak Frantzian zuen behatzailea zenean, behin-behinean kanporatu zuen talde txuri-urdinak: adingabeak galbidean jartzeagatik kondenatu zuten. Epaiaren arabera, Olhatzek «sexu eduki desegokia» zuen SMS bat bidali zion ordezkatzen zuen 13 urteko jokalari bati. Hiru hilabeteko kartzela zigorra ezarri zioten, hamar hilabetez adingabeekin lan egitea debekatu zioten, eta jokalariari eta haren gurasoei kalte ordain bat ere ordaindu behar izan zien. Olhatzen defentsak argudiatu zuen txantxa bat izan zela. 2010ean, Paueko auzitegiak errugabetu egin zuen. Realarentzat lanean jarraitu zuen 2018ko uztailera arte. Futbolaren munduan, Olhatz ezaguna da berak deskubritu zuelako Antoine Griezmann Realeko jokalari ohia.

Israelgo eta Gazako milizia palestinarren arteko oldarraldia hasi zenetik hiru hilabete pasatu diren honetan, Nazioarteko Justizia Auzitegiaren aurrean eseri da Israel gaur, historian lehen aldiz, Hegoafrikaren salaketaren ondoren. Hiru ordu iraun du lehen auzi saioak, eta Israelen aurkako salaketaren argudioak aurkeztu ditu Hegoafrikak. Gazako palestinarren aurka «genozidio kalkulatu bat» egitea leporatu dio Hegoafrikako Auzitegi Goreneko epaile Adila Hassimek Tel Avivi. «Genozidio» hori egiteko asmoz Israelek urriaren 7tik hona aurrera eraman dituen ekintzak aipatu ditu Hassimek Hagan (Herbehereak), NBE Nazio Batuen Erakundearen organo judizial gorenaren egoitzan egindako saioan. Horien artean, hauexek: «Gazan bizi diren palestinarren aurka txikizio handiak eragiten dituzten armak erabiltzea; zibilak hiltzea; zenbait eremu segurutzat jotzea eta gero horiek bonbardatzea; zerrenda setiatzea eta horko biztanleak oinarrizko beharrizanik gabe uztea eta zibilen azpiegiturak suntsitzea, hala nola eskolak, meskitak, ospitaleak eta etxebizitzak». Edonola ere, haren ondoren hitz egin du Hegoafrikako Justizia ministro Ronald Lamolak, eta argi utzi nahi izan du «palestinarren aurkako indarkeria» ez zela 2023ko urriaren 7an hasi. «Palestinarrek 76 urtez jasan dituzte Israelen indarkeria eta errepresio sistematikoak». Hegoafrikak joan den abenduaren 29an aurkeztu zuen Tel Aviv auzitara eramateko eskaera, 84 orriko dokumentu batean oinarrituta. Testuan, urriaren 7tik hona Israelgo hainbat ministrok egindako adierazpenak aipatzen dituzte, hala nola Israelgo Defentsa ministro Yoav Gallantek gazatarrak animaliekin alderatu zituenekoa, edo Segurtasun ministro Itamar Ben Gvirek esandako hau: «Guztiak dira terroristak, eta suntsitu egin behar ditugu». Hegoafrikak egindako salaketaren eta adierazpenen harira, eskerrak eman dizkio PAN Palestinako Aginte Nazionaleko Atzerri ministro Riyad al-Malikik, «pauso ausartak» hartzeagatik. «Nazioarteko legeak arrakasta izateko garaia da», idatzi du X sare sozialean. «Palestinarrek 76 urtez jasan dituzte Israelen indarkeria eta errepresio sistematikoak». Ronald Lamola. Hegoafrikako Justizia ministroa Bestelako iritzi bat adierazi dute, ordea, Israelgo agintariek. Goizekoa «inoizko hipokresia erakustaldirik handiena» izan dela esan du Israelgo Atzerri Ministerioko bozeramaile Lior Haiatek, eta Hamasen «adar juridikoa» izatea leporatu dio Hegoafrikari. Ben Gvirek ere «absurdotzat» jo du auziko saioa. Israelek bihar izango du salaketa horiei erantzuteko aukera. Israelgo Auzitegi Goreneko presidente ohi Aharon Barakek ordezkatuko du herrialdea, eta erabaki horrek zeresana izan du Israelgo kontserbadoreen eta ultraeskuindarren artean, oposizioko politikaririk nabarmenenetako bat baita Barak, eta birritan egin du Benjamin Nentayahu lehen ministroak bultzatutako erreforma judizialaren aurka. Edonola ere, aferak luze joko du. Litekeena da asteak —edo hilabeteak— itxaron behar izatea auzitegiko hamabost epaileek —oraingoan, denera hamazazpi izango dira, auzian parte hartuko baitu alde bakoitzeko epaile batek— ebazpen bat kaleratu arte. Hori bai, erabaki bat iritsi artean, kautelazko neurriak har ditzatela eskatu dio Hegoafrikak auzitegiari, hala nola Israelek, behin-behinean, zerrendan operazio militar guztiak etetea. Bigarren Mundu Gerra amaitu ondoren, 1948an, holokaustoaren harira NBE Nazio Batuen Erakundeak indarrean jarritako Genozidioaren Konbentzioa baliatu du Hegoafrikak Israel auzitara eramateko. Gaur-gaurkoz, lau herrialde eseri dira Nazioarteko Justizia Auzitegian genozidio bat egitea leporatuta: Jugoslavia ohia, Myanmar, Errusia eta Israel. Guztiak ukatzen dituzte Hegoafrikak leporatutako krimen guztiak oinarririk gabeak direla dio Israelek. Afera honetan ere, Tel Aviven alde agertu da Washington. Urriaren 7tik Ekialde Hurbilera egin duen bosgarren bisitan egindako agerraldi bat baliatuz, Hegoafrikaren salaketak ez duela «ez hanka eta ez buru» esan zuen atzo Antony Blinken AEB Ameriketako Estatu Batuetako Estatu idazkariak. Halere, lehen auzi saioa hasi aurretik, ohi baino mezu leunagoa idatzi zuen atzo Netanyahuk X sare sozialean: «Argi utzi nahi ditut zenbait kontu: Israelek ez du behin betiko Gaza okupatzeko asmorik, ezta biztanleria zibila handik bidaltzeko ere. Israel Hamaseko terroristen aurka ari da borrokan, ez biztanle palestinarren aurka, eta borroka horretan erabat betetzen ari gara nazioarteko legea». Bien bitartean, ordea, Gazaren aurkako ofentsibarekin jarraitzen du Israelek. Azken orduetan, Israelgo armadak areagotu egin ditu zerrenda erdialdearen eta hegoaldearen aurkako bonbardaketak, eta 150 palestinar baino gehiago hil dituzte horietan. Urriaren 7tik hona, ordea, 23.400 palestinar baino gehiago hil dituzte, eta ia 60.000 zauritu. Itsaso Gorriari adi Yemengo matxino huthiei Itsaso Gorrian egiten ari diren erasoak «berehala» eteteko eskatu zien, atzo, NBE Nazio Batuen Erakundeko Segurtasun Kontseiluak. Proposamenak kontseiluko kide guztien aldeko botoa izan zuen, bi herrialderenak izan ezik; abstenitu egin ziren Errusia eta Txina. Erasoen berehalako etetea eskatzeaz gain, joan den azaroaren 19an bahitu zuten Galaxy Leader zamaontzia eta hor zeuden 25 pertsonak aske uzteko ere eskatu dute. Huthien Batzar Iraultzaileko presidente Mohammad Ali al-Hutiren ustez, ordea, «joko politiko bat» baino ez da Segurtasun Kontseiluaren erabakia. Are, huthiek birritan esan dute ez dituztela eraso horiek etengo «Gazaren aurkako sarraskia amaitu arte». Hain justu, gaur goizaldean beste eraso bat jasan du AEBetako zamaontzi batek. Eraso hori, ordea, ez da Yemengo kostaldean izan, Omango kostaldean baizik. Hainbat ordu geroago, erasoa baieztatu dute Irango agintariek. Hori bai, haien arabera, auzitegi batek emandako agindu baten harira hartu dute zamaontzia. Ez dute, oraingoz, agindu horren inguruko xehetasunik eman.

Euskal hitzarmenen lehentasuna itxaronaldian sartu da, neurria bertan behera geratu ondoren

Bizkaibusek % 50eko beherapena izango du urtarrilaren 14tik, eta urtebetez. Bizkaiko Foru Aldundiak gogorarazi du behin-behineko abonuek (Bidai 50, Bidai 70, Bidai Oro, Gazte 70 eta Gazte Oro) % 20ko deskontua dutela, abenduaren 26tik.

2024an ere garraio publikoaren gaineko deskontuei eutsiko die Nafarroako Gobernuak. Hiri garraioak, Iruñeko billabesak barne, prezio erdian egoten jarraituko du. Bestalde, aldiriko, eskualdeko eta distantzia erdiko tren zerbitzua doakoa izango da.

Lehenengo aukeran ikusi du Pedro Sanchezek hurrengo lau urteetan gobernatzeak buruhauste franko eragingo dizkiola. Haren inbestidurari bide eman zioten alderdi batzuek ez dute aukera galdu haien babesa bermaturik ez dutela gogorarazteko, eta azken uneko negoziazio batzuen bitartez baizik ez du lortu jokoan zituen hiru dekretuetatik bi onartzea, tartean garraiorako deskontuak eta BEZ zerga murriztuak jaitsierak ezartzen dituena. Bidean geratu da, berriz, langabezia subsidioaren erreforma eta Hego Euskal Herriko lan hitzarmenei Espainian izenpetutakoen gainetik lehentasuna ematen zien dekretua, horren aurkako botoa eman baitu Podemosek. Espainiako Diputatuen Kongresuan eraberritze lan batzuk egiten ari direla eta, diputatuek Senatuaren eraikinean egin dute osoko bilkura, 2024. urteko lehenengoa. Ez da bilkura arrunt bat izan, diputatuen esku baitzegoen iazko azken asteetan Sanchezen gobernuak onartutako hiru dekretu berrestea edo horiek atzera botatzea. Oso molde desberdineko arauak ziren, eta gobernuaren aliatuek kritikatu dute arau horiek hiru dekretutan batu izana. «Kafea denentzat hark dagoeneko ez du balio», esan du Idoia Sagastizabal jeltzaleak. Bozkatzeko orduan, Sanchezen inbestidura babestu zuten taldeen artean bi bloke bereizi dira. Batetik, dekretu guztien alde bozkatu dutenak izan dira, kritika arinekin bada ere, argudiatuta haien barruan zeuden neurriak oro har onak zirela herritarrentzat. Talde horren barruan izan dira EH Bildu, EAJ, ERC, BNG eta Koalizio Kanariarra. Bestetik, gobernuarekiko distantzia bat hartzea hobetsi dutenak izan dira: Junts per Catalunya (JxC) eta Podemos. Azken horrek krisiaren aurkako neurrien aldeko botoa eman du, gobernuak onartu duelako dekretua lege proiektu gisa tramitatzea eta horietan hainbat aldaketa egitea. Besteak beste, alokairuak gehienez %2 handitzen eta supermerkatuen irabazi tartea mugatzen saiatuko dira Podemoseko kideak. Justiziaren erreforma eta ekonomiarekin zerikusirik ez zuten beste gai batzuk biltzen zituen dekretua ere onartu dute, eta, horri esker, Europako Batasuneko funtsetatik 10.000 milioi euroko ordainketa bat jaso ahal izango du Espainiak. Baina subsidioaren erreforma dakarren dekretuaren aurkako botoa eman du Podemosek, eskuineko oposizioarekin batera. «Zoritxarrez, gobernuak ez du atzera bota pentsioen murrizketa, eta, geure borondatearen aurka, ezin dugu aldeko botorik eman», argudiatu du Ione Belarra Podemoseko idazkari nagusiak. Erreforma horrek 480tik 570 eurora handituko du langabezia subsidioa —prestazioa amaitutakoan jasotzen den laguntza—, baina txikitu egingo du subsidio horren erretirorako kotizazioa, eta hori nahikoa arrazoi iruditu zaio Podemosi aurkako botoa emateko. JxCren azken orduko aldaketa JxCk, berriz, goizetik adierazi du ez zuela lege dekretuen aldeko botorik emango, eta ezezko botoa emango zuela iradokira iritsi da. Gobernuak beren babesa nahi izanez gero derrigorrezkoa duela gai guzti-guztiak haiekin negoziatzea aldarrikatu dute Carles Puigdemonten taldekideek, eta hori gertatu da. Elkarrizketa horiek azken uneraino iraun dute, eta, azken unean fruitua eman dutenez, JxCko zazpi diputatuek ez dute bozketetan parte hartu, eta horrela erraztu dute gobernuaren lana. Alderdiak agiri baten bitartez jakinarazi duenez, hau lortu dute: garraio publikoaren deskontu osoa estatuak bere gain hartzea, olioaren BEZa %4tik %0ra jaistea, auzipetzeko kriminaleko legearen 43. artikulua bertan behera geratzea —independentisten amnistia traba zezakeela uste zuen—, immigrazioari buruzko eskuduntzak Generalitatearen esku uztea, eta balantza fiskalak argitaratzea —Katalunian zergetan biltzen denaren eta gero itzultzen denaren arteko aldea—. Atzera botatako neurriak hauek dira: Subsidioak Langabezia saria amaitua zaienek jasotzen duten subsidioaren igoera jasotzen zuen dekretua atzera bota dute. Haren bidez, sari hori orain arte salbuetsita egon diren kolektiboetara zabaldu nahi zuten, hala nola beren kargura seniderik ez duten 45 urtetik beherakoetara. Eta zenbatekoa 480 eurotik 570 eurora igoko litzateke lehen sei hilabeteetan, eta 540 eurora hurrengo seietan. Podemosen arabera, 52 urtetik gorakoen kasuan, subsidio jasotzen dutenen kotizazioak murriztu ditu gobernuak, eta horregatik eman du aurkako botoa. Hego Euskal Herrian 26.000 lagunek jasotzen dute subsidioa. Horrekin batera, bigarren dekretuak kontziliaziorako neurri bat jasotzen zuen: langile guztiei aukera ematen die edoskitze baimenak metatzeko. Lan hitzarmenak Halaber, lan hitzarmenekin lotutako beste neurri garrantzitsu bat ere bada arau horretan, eta ez da oraingoz indarrean jarriko: lurraldeetakoak estatukoen gainetik jartzea. EAJk Pedro Sanchezen inbestidura babestearen truke jarritako baldintzetako bat zen hori. 2021eko lan erreformatik kanpo geratu zen. Onartutako neurriak hauek dira: Europako funtsak Hirugarren dekretuak, berriz, Europako funtsen laugarren ordainketa eskuratzeko falta ziren erreformak jasotzen ditu: adibidez, justiziarekin, tokiko araubidearekin eta funtzio publikoaren legearekin lotutakoak. Onartu dutenez, erreforma horiei lotutako Europako funtsetako 10.000 milioi euroak jasoko ditu Espainiako Gobernuak. Hala ere, azken hitza Europako Batzordeak izango luke. Garraioa eta elikagaiak Aldiriko trenek eta distantzia ertaineko trenek ez diote doakoak izateari utziko, eta hiri garraioak diru laguntzak jasoko ditu — %30eko deskontua, eta udalek eta aldundiek gehitzen zuten beste %20 —. Ogiaren, barazkien eta oinarrizko elikagai batzuen BEZak %0an jarraituko du, eta oliba olioarena ere maila horretara jaitsiko da, gobernuak Junts per Catalunyarekin adostu duenez. Energia Argindarraren eta gasaren BEZa %5etik %10era igaro zen urtarrilean, eta hala jarraituko du urtebetez, eta ez ohiko %21era. Era berean, indarrean jarraituko du bonu sozialen deskontuen zabalpenak: %65ekoa familia zaurgarrientzat, eta %80koa oso zaurgarrientzat. Argindarraren gaineko zerga berezia %0,5etik ohiko %5,1era itzuliko da urratsez urrats: 2024ko lehen hiruhilekoan %2,5era igo da, eta bigarrenean, %3,8ra. Argindar konpainientzako sorkuntza zergak ere ezeztatuta egoteari utziko dio, eta mailaka handituz joango da. Gasaren gaineko BEZa egungo %5etik %21era igoko da, sasoirik hotzena igarotakoan. Pentsioak Kotizaziopeko pentsioen %3,8 handituko dira. Hego Euskal Herrian batez besteko pentsioa 1.462 euro da; neurri horren bidez, batez beste, 55 euro handituko lirateke hileroko sariak, 1.518 euroraino. Hamalau ordainketa direnez, urte osoan 770 euro gehiago. Gutxieneko eta kotizazio gabeko pentsioak %5 eta %14 artean handituko dira. Guraso izan direnek beren pentsioan jasotzen duten osagarria %13,8 handituko da —inflazioa gehi %10—: seme edo alaba bakoitzeko hilean 35 euro izango dira, lau seme-alabaren mugarekin. Hego Euskal Herrian, 40.000 lagunek eskuratzen dute, emakumeak haietako gehienak. Zerga bereziak Bankuen eta energia konpainiarik handienen irabazien gaineko zerga eta fortuna handiena luzatu egingo dira. Bi zergak EAErekin eta Nafarroarekin ituntzea jasotzen du arauak. Beste batzuk Bankuetatik dirua eskudirutan ateratzeagatik pagatzen diren komisioak kenduko zaizkie 65 urtetik gorakoei, etxegabetzeen debekua zabaldu egingo da, eta hipoteken ordainketa errazteko beste neurri batzuek indarrean jarraituko dute.

PPk ez du galduko Bastidako (Araba) alkatetza, Lasa Bai herri plataformak uko egin baitio Daniel Garciaren aurkako zentsura mozioari. Hala, Mañuetakoarekin batera —hura ere Arabako Errioxan—, PPk Hego Euskal Herrian duen beste alkatetzari eutsiko dio. Udal hauteskundeen osteko arretagune nagusietako bat izan zen Bastida. PP izan zen boto eta zinegotzi gehien eskuratu zuen alderdia, baina EH Bildu prest azaldu zen EAJko zerrendaburuaren alde egiteko, alkatetza jeltzaleei emateko. EAJren Araba Buru Batzarrak ez zuen begi onez ikusi, eta horren eraginak nabarmenak izan ziren: alkatetza PPrentzat izan zen, eta EAJren zerrendan aurkeztutako zinegotziek alderdia utzi eta Lasa Bai plataforma eratu zuten. Bada, EH Bilduren eskaintza jaso du asteon herri plataforma horrek PPko alkatearen kontrako zentsura mozioa aurkezteko, baina ez du onartu, eta, horrenbestez, iazko ekainean EAJk uko egindako Bastidako alkatetza ez da itzuliko alderdi abertzaleen eskuetara, Lasa Bain dauden zerrendakide jeltzale ohiek ez baitute egoki ikusi. «Ez diogu uko egiten zentsura mozioaren lanabesari, baina horren arrazoiak udal gobernuari egotzi behar zaizkio», esan du Lasa Baik, ohar baten bidez. Herri plataformak esan du «ezustean» harrapatu duela EH Bilduren proposamenak, eta badutela «eskuina eta eskuin muturra egiten ari diren ekintza higuingarrien» berri, baina «arrakala handia» dagoela hori jakitearen eta «Bastidako udal gobernuari egoztearen artean». «Bulegoetako politika berriro» EH Bilduri jakinarazi diote jakin nahiko luketela zein diren koalizioak Bastidarentzat dituen proiektuak, eta informazio hori jakin nahi zutela EH Bilduk zentsura mozioaren «oharra prentsa, irrati eta telebistetara bidali aurretik». Uste dute «bulegoetako politikak lokatzetara» eraman duela berriro Bastida, azken astean herriak duen egoera dela eta. Baina, zentsura mozioa bazter uztearekin batera, Lasa Baik gogoratu bost zinegotzi lau baino gehiago direla, eta «gobernabidea gehiengoak osatzen dituztenen esku» dagoela. Asteon, EH Bilduk azaldu du maiatzeko hauteskundeetako emaitzek bide ematen dutela «udal gobernu plural eta aurrerakoi bat» eratzeko. Koalizioak azaldu duenez, Lasa Bairi egindako proposamenaren helburuak dira «eskuin muturreko jarrerei ateak ixtea» eta «udalerria biziberritzeko eta aurrera egiteko» gobernu bat osatzea: «Alderdi Popularraren politika kontserbadore kaltegarriei ateak itxiko dizkien udal gobernu bat». Izan ere, salatu du PPk azken hilabeteetan izandako jarrerak aldaketa «beharra» areagotu duela. Koalizioaren hitzetan, Bastidako herritarren gehiengoarekin bat egingo lukeen gobernu bat litzateke Lasa Bairen eta EH Bilduren artekoa, «berdintasuna, aniztasuna, feminismoa eta Euskal Herriaren nazio aitortza» defendatuko lituzkeena: «Bastidako bizilagunen ongizatea erdigunean jartzeko, bai eta udalerriaren garapena ere, unean uneko erronka nagusiei erantzuna emanez, hala nola etxebizitza, gazteria, garapen ekonomiko eta soziala edo trantsizio energetikoa». Lasa Bai plataformaren eraketa Maiatzeko hauteskundeetan, PPk bost zinegotzi eskuratu zituen; EAJk, hiru; eta EH Bilduk, bi. EAJren Araba Buru Batzarrak, baina, alkatetzara aurkeztea galarazi zion Eduardo Barinaga alderdiaren alkategaiari; EITBko zuzendari nagusi ohia ez da bastidarra, baina etxe bat dauka han aspaldian. Hark dimisioa eman zuen inbestidura saiorako 48 ordu falta zirela, eta, akta jaso gabe, EAJko zinegotziek ezin izan zuten beste hautagai bat aurkeztu. Horiek horrela, PPko Daniel Garciak eskuratu zuen kargua. Udal osaketan, ekainaren 17an, EAJko hiru zinegotziek gogor salatu zuten alkatetza, PPri errazteko Euzkadi Buru Batzarraren erabakia. EH Bilduren bi zinegotzien babesa onartu izan balute, EAJk aginte makila eskuratuko zuen, baina ABBk aukera hori baztertu zuen. Hala, hiru zinegotziek deliberatu zuten alderdia uztea. Aintzane Prieto EAJko zinegotzi ohiak udala osatzeko bilkuran azaldutakoaren ondoren, ez zegoen tarte handirik ezusterako. Durangon, Gasteizen eta Gipuzkoako Foru Aldundian, jeltzaleek PPren babesa jaso zuten, eta, babes hori gauzatu aurretik ere, Prietok argi helarazi zuen Bastidako EAJko hautagaitzaren «ezinegona eta, zergatik ez esan, nazka», egoera hori dela eta. EAJko zinegotzi ohiek herri plataforma bat sustatu zuten handik aste batzuetara: Lasa Bai.

Ezin da jakin oraindik Ahal Dugu-k eta Sumarrek lehendakarigai bakarra aurkeztuko duten Eusko Legebiltzarrerako hauteskundeetarako. Elkarrekin Podemos koalizioan dauden alderdiak —Ahal Dugu, Ezker Anitza-IU eta Equo-Berdeak— beren primarioak egiten ari dira, Sumarrekin negoziatzen duten bitartean. Bakoitza bere hautagaitzak proposatzen ari da, eta gaur Ezker Anitza-IUk aurkeztu du berea, Jon Hernandez legebiltzarkidea buru. Halere, atzoko albistea da hautsak harrotu dituena. Sumarrek Alba Garcia Elkarrekin Podemoseko langile ohia proposatu zuen lehendakarigai izateko, Ahal Dugu-ko kideen «harridurarako». Izan ere, alderdi horrek Miren Gorrotxategi proposatu zuen horretarako. Beraz, koalizio bat lortzeko, ezinbestekoa izango dute akordioa. «Desleialtasuna» egotzi diote Ahal Dugu-koek Sumarri, «ez zelako alderdi bat sortu behar Ahal Dugu-ren lehendakarigai bat aurkezteko», Sumarri erreferentzia eginez. Alderdiko iturriek egindako adierazpenetan, esan dute halere negoziatzen segituko dutela, salatu duten arren Sumarren lehendakarigairako izen bat baino ez duela proposatu: «Ez du proiektu politikorik aurkeztu». Horrenbestez, lau alderdiak izaten ari diren negoziazio errondan, ostiralean egingo dute hurrengo ahalegina. Nork bere hautagaia eramango du. Equo Berdeak taldekoek bihar jakinaraziko dute euren hautagaia. Ikusteko dago ostiralean akordio batera iritsiko diren. Ahal Dugu-k Gorrotxategi aurkeztuko du; Sumarrek, Garcia; eta IUk, Jon Hernaez. Garcia Bilboko Udalerako Elkarrekin Podemosen zerrendan hirugarrena izan zen udal hauteskundeetan, eta atzo arte lan kontratu bat zuen koalizioarekin. Halere, Andeka Larrea Sumar Mugimenduko bozeramaileak ukatu egin du Ahal Dugu-ren kontrako mugimendu bat izatea haren izendapena: «Espazio politikoaren aldeko apustua da, eta ez Podemosen aurkakoa». Euskadi Irratian egindako elkarrizketan, Larreak azaldu du «Euskadi ziklo politiko berri batean» sartzen ari dela, eta alderdiak ere «berrikuntza prozesu batean» daudela: «Batez ere belaunaldiei begira». «Aitzakiarik» ez Ezker Anitza-IUko Antolaketa idazkari eta legebiltzarkide Iñigo Martinezen ustez, baina, ez dago «aitzakiarik» azken legealdian Elkarrekin Podemos-IU osatu duten taldeek berriz ere bat ez egiteko: «Ez dago arrazoi politikorik kontrako mugimendurik justifikatu dezakeenik». Haren esanetan, Garciaren eta Gorrotxategiren hautagaitzak «indartsuak» dira, baina baita eurena ere: Jon Hernandez. Era berean, azaldu du oraingoz alderdiek ez dutela «betorik» ezarri inoren gain. Hala, Martinezek espero du «laster» erabakitzea lehendakarigaia nor izango den, eta «ezker baskista eta federalak» hautagaitza bakarra aurkeztea bozetara. Hura «korala» izan beharko litzatekeela ere gaineratu du, bozeramailetza partekatuekin. Ezker Anitza-IUko kideak ez du adierazi nahi izan eurek zer egingo luketen Ahal Dugu-ren eta Sumarren artean haustura bat gertatuko balitz, eta azaldu du alderdiko organoek erabaki beharko luketela: «Martxan dagoen plan bakarra da Ahal Dugu, Ezker Anitza-IU, Sumar eta Equo-Berdeak batera aurkeztea».