2021eko EAEko aurrekontuak 12.442 milioi eurokoak dira. Gastu erreala % 7,1 hazi da aurreko ekitaldiarekin alderatuta.236,6 milioi euroko hazkundea aurreikusten dute

Itsasoak gora eta behera egiten duen moduan, brexit-aren inguruko negoziazioetan ere ezkortasunaren mareak dena estaltzen du egun batean, eta atzera egiten du hurrengoan. Joan den asteko ikuspegi beltzaren ondoren, aste hau baikortasun haize batekin hasi dute bi aldeek, oraindik jarrerak «oso urrun» daudela dioen erretorika gorabehera. «Akordiorako bide mehar bat dago», aitortu zuen atzo Michel Barnier Europako Batasuneko negoziatzaileen arduradunak. Akordiorik gabeko brexit-a gertatzea «posible» dela erantzun zuen Londresek; ostiralean, ordea, «oso litekeena» zen brexit-ik gogorrena.

Iganderako «erabaki irmo» bat iragarri zuten Ursula von der Leyen Europako Batzordeko lehendakariak eta Boris Johnson Erresuma Batuko lehen ministroak. Baina erabaki bakarra izan zen negoziatzen jarraitzea; zerbait aldatu zen seinale.

EBko iturrien arabera, Londresek funtsezko puntu batean amore eman izanak handitu du merkataritza akordio bat hurrengo egunotan ixteko aukera. Haren merkatu bakarra irekita izatearen truke, Bruselak nahi du bi aldeetako enpresek antzeko arauak bete behar izatea lan eta ingurumen kontuetan, eta estatu laguntzak mugatuta izatea. Horrela eragotzi nahi du haren auzo batek lehia desleiala egitea, enpresak diru publikoz laguntzen dituelako edo ekoizpen arau malguagoak dituelako. EBk arau horiek inposatu nahi zituelako kexu izan da Londres, baina orain badirudi printzipio hori onartzen duela, eta agindu duela ez dituela berehalakoan aldatuko.

Baina arazoa da zer gertatuko den etorkizunean, norbaitek arauak aldatu nahi dituenean. EBk eskatu du tresna bat sortzeko, etorkizunean izan daitezkeen desorekak zuzentzeko, eta alde biei eskubidea emateko neurri zuzentzaileak alde bakarreko erabakiz hartzeko —muga zergak, esaterako—, arbitratze epe bat gainditu ondoren. Orain arte ezetz esan izan du Erresuma Batuko Gobernuak, baina asteburuan iritzia aldatu zuela diote Bruselako iturriek.

Arrantzan, atzera

Beste eztabaidagune nagusia arrantzarena da, hau da, zenbateko sarbidea izango dute EBko ontziek Erresuma Batuko kala oparoetan. Urtero berritzen den kuota sistema nahi du Londresek, eta urte batzuetarako konponbidea eta trantsizio epe luze bat nahi ditu Bruselak, haren ontziak errealitate berrira errazago egokitzeko. Puntu horretan aurrera baino atzera egin dutela azaldu zuen atzo Barnierrek. Edonola ere, zaila dirudi arrantzaren gaiak merkataritza ituna eragoztea, besteak beste, eskualde zehatz batzuetan soilik duelako garrantzi ekonomikoa.

Argi dagoena da, oraingoz behintzat, ez alde batek ez besteak ez duela elkarrizketak etetearen arduradun agertu nahi. «Gure ardura da elkarrizketei arrakastarako aukera guztiak ematea», esan zuen Barnierrek. «Inoiz ez da halako akordio zabal bat —merkataritza, energia, arrantza, garraioa, polizia eta justizia kooperazioa eta abar— horren gardentasun handiarekin eta horren denbora gutxian negoziatu».

Akordioarekin ala gabe, urtarrilaren 1ean amaituko da trantsizio epea, eta Erresuma Batuak de facto utziko dio Europako Batasuneko kidea izateari.

Supersurrekoa izango da Bizkaiko teleordainketadun lehen autobidea. Free-flow bidesariarekin, ibilgailuak ez du gelditu beharko, ezta martxa moteldu ere.

Iruñeko Udalak 119 lanpostuko lan eskaintza publikoa onartu du 2020rako. Erretiratu direnen 40 lanpostu betetzea eta 79 lanpostu egonkortzea da helburua.

Koronabirusa eta emakume eta gizonen arteko soldata-desberdintasunak EAEn. Jaurlaritzaren kanpainak emakumeak lan-merkatuan duen egoera zein den azalduko du

Pentsioa kalkulatzeko 24 urte kotizatu beharko dira, eta ordaindutakoaren araberako gutxieneko pentsioen zenbatekoak 2 eta 11 euro artean igoko dira.

EAE: Gizartearekin bat datozen aurrekontuak eskatu ditu Eskubide Sozialen Kartak. Aurrekontuak “errealitatetik gertu egon daitezela eskatu dute.

Pandemiak lehendik zetozen joerak azaleratu baino ez ditu egin: erosketa ohitura aldaketa da bat, eta komertzio elektronikoaren garapen txikia beste bat. Elkar lotuta doaz, baina ez hainbeste elkarrekin. Bada, Amazonen gisako plataforma erraldoientzat pagotxa izan da konfinamendu garaian dendak itxi izana. Horregatik, hain zuzen ere, merkatari asko berehala saldu beharrean daude, baina zalantza sortu zaie nola eta non saldu erabakitzekoan. «Dilema zaila da askorentzat», onartu du Alex Rayonek (Bilbo, 1984), Interneten denda propiorik izan ezean, alternatiba «gutxi» dituztelako. Deustuko Unibertsitateko Nazioarteko Harremanetarako eta Eraldaketa Digitalaren Errektoreordea da, baita unibertsitateko Big Data Zuzendaria ere.

Konfinamenduko irudia izan da: dendak itxita, eta Amazon saldu eta saldu. Joko arauak aldatu behar dira?

Lehenik, ulertu behar dugu zer den Amazon, egoera nola konpondu erabaki aurretik. Nik askotan esaten dut Amazon logistika enpresa bat dela, denda baino gehiago. Makineria logistiko erraldoi bat da, produktuen banaketetarako eta itzulketetarako; horretan baitu arrakasta Amazonek, beste gauza askoren artean. Eta haren funtzionamendua ere ulertu behar dugu: herritarren gehiengoak ez baitu ulertzen Amazoni hainbeste emateak zer ondorio izan ditzakeen markengan edo enpresengan. Horregatik uste dut Amazoni ezin zaiola aurre egin soilik debekuarekin edo erregulazioarekin; sorkuntza bitartez egin behar da.

Nola egiten da hori?

Uste dut alternatiba bat izan daitekeela Euskal Herriko Amazon bat sortzea, nolabait esatearren. Kontua ez da webgune bat sortzea; logistika makineria bat sortu behar da, banaketak eta itzulketak egiteko. Orain Euskadin solte dauden pieza logistikoak elkartu behar dira. Proiektu publikoa izan behar da, Frantzian egiten ari diren moduan.

Orain arte merkatariei webgune bat zabaltzeko eskatzen zitzaien, Internet bidez saldu ahal izateko, baina badirudi orain hori ere ez dela nahikoa.

Interneten saltzea ez da arazoaren muina, beste guztia baizik: banaketa eta itzulketa logistika, ordainketa moduak, bermeak, packaging-a… Alegia, Interneten saltzeaz ari garenean aipatzen ez diren kontuak dira garrantzitsuenak, salmenta bera baino gehiago. Salmenta garrantzitsua da, noski, baina zer gertatzen da itzulketekin? Datuek diote Internet bidez saltzen den herena edo laurdena itzuli egiten dela; beraz, horretarako prest egon behar da, eta denda askok ez dute izaten itzulketa politikarik ere. Marketplace-ek erraztasun horiek ematen dizkiete, hain zuzen.

Azkenaldian, ugaritu egin dira marketplace edo merkatu elektroniko izeneko plataformak. Beraz, irtenbidea txikiak toki batean elkartzea da?

Bai, erabat. Baina kontuz, marketplace-aren subiranotasunera joan behar dugu; hau da, uste dut etorkizuna eskualde mailako marketplace-ak sortzean datzala. Ongi dago Alemanian marketplace bertikal bat eratzea, gai konkretu batean espezializatua dena, baina horrek ez luke arazoa konponduko. Bertatik ekin behar diogu, bertan sortu behar ditugu.

Nolakoak izan beharko lirateke plataforma horiek? Nork bultzatu beharko lituzke hemen?

Gero eta transbertsalagoak badira, hobe. Alegia, orotariko produktuak eta saltzaileak izan beharko lituzkete. Eta proiektu horiek eremu publikotik etorri behar dira; marketplace globalak mehatxu publikoak baitira, ez bakarrik tokiko merkataritzarentzat, baita finantza arloarentzat ere. Jakin nahi nuke zein den Amazonen eragina Euskadin ogasunari dagokionean edo enpleguari dagokionean… Eremu publikoko arlo asko daude Amazonen mehatxupean; beraz, horien alternatibak sortzeko bultzadak eremu publikotik etorri beharko luke.

Halere, merkatari batzuek Amazon erabiltzen dute marketplace gisara produktuak saltzeko. Garaitu ezin badiozu, elkartu zaitez harekin?

Hala da. Zure produktuak Amazonen izateko bi aukera daude: zuk Amazoni saltzea zuzenean, edo Amazonen bitartez saltzea. Bi aukerak oso ezberdinak dira, eta merkatariek Amazonekin duten harremana ere oso desberdina da bietan. Batzuei baliagarria izango zaie, baina denei ez. Aliantza horiek ulertu behar dira epe ertainera begira; hau da, behin barruan egonda gerta litekeenaz pentsatu behar da halakoetan.

Zenbateraino da aukera eta zenbateraino mehatxu?

Aliantza horiek arrisku ugari dituzte luze jo gabe. Produktuak Amazoni salduz gero, adibidez, zure marka erabat desager daiteke. Hori gertatu zitzaien, esaterako, Toys R Us-i eta Nikeri. Azken horrek duela urtebete utzi zion Amazonen saltzeari, eta albiste garrantzitsua dela uste dut, ez baita edozein marka. Nire iritziz, aukeraketa ona egin zuen.

Halere, kontsumitzaileak dauka ardura guztia. Egoki ikusten duzu hori?

Epe laburrera begira ongi dago ardura horretan azpimarra egitea; garaiz erreakzionatzen badugu, jendea lehenago ohartuko baita egoeraz.

Baina prezioak bakarrik axola dio kontsumitzaileari? Zergatik du Amazonengan konfiantza hori?

Horregatik egiten dut azpimarra Amazon zer den benetan ulertzearen garrantzian. Batetik, Amazon produktu asko dira, eta horregatik nabarmentzen dut transbertsalitatearen kontuan. Bestetik, bezeroaren gustuetara eta nahietara egokitutako gomendioak dira, alegia, zein produktu gustatuko litzaizukeen pentsatzen du une oro. Eta, azkenik, erosketa esperientzia da; hau da, klik bat behar da erosteko, eta bi itzultzeko. Horren aurka lehiatzea oso zaila da.

Datu guztiak gordetzen ditu Amazonek, hain zuzen. Zenbateraino da garrantzitsua hori?

Amazon datuen enpresa bat da. Jeff Bezosek bezeroa ezagutzeko antolatu zuen enpresa guztia. Alegia, Amazonen gertatzen den guztiak bezeroaren taularen inguruan orbitatzen du. Horregatik ulertu behar da funtzionamendua ere bai.

Amazonek badu ahulgunerik?

Nire ustez, datuak fabrikatzaileekin ez partekatzea ahulgune bat da. Produktuak nork erosten dizkion jakinaraztea, adibidez, saltzaileari. Amazonek inoiz nahiko ez lukeen zerbait da hori. Alternatiba ezberdin bat sortzeko aukeratako bat da datuak irekiak izatea, ondasun publiko izatea.

Amazonek irribarre gutxi eragin ditu merkatari txikiengan azkenaldian, eta elkarren arteko harremanak ez du, itxuran, helmuga onik. Badira, halere, plataformari aurpegi txarra jartzen ez dioten saltokiak ere, eta hark eskaintzen dituen erraztasunak baliatzen dituztenak salmentei beste irtenbide bat emateko. Bilboko Astarloa liburu denda da horietako bat. Bigarren eskuko liburu zaharrak eta bildumagintzarako artikuluak saltzen dituzte: postal eta dokumentu zaharrak, jostailuak… 2008an hasi ziren Amazonen bitartez saltzen. «Ordu hartan ez zegoen beste plataformarik, eta behar genuen gure Interneteko merkatua zabaltzeko zerbait. Beraz, aukera ona iruditu zitzaigun Amazonen aldeko hautua egitea», azaldu du Iker Madariaga dendako arduradunak.

Eta apustua ez zaie batere gaizki atera, astean 150 eta 200 liburu artean saltzen baitituzte plataformaren bitartez, Madariagak ziurtatu duenez. «Luzera begira, merezi izan digu, egia esan». Gaur egun, 30.000 liburu inguru dituzte Amazonen erakusleihoan. Hori bai, denda fisikoan baino zertxobait garestiago saltzen dituzte, plataformaren bitartez egiteak eragindako kostu gehigarriei aurre egin ahal izateko.

Izan ere, hiru ordainketa egiten dizkiote Amazoni. Tarifa finkoa da lehena: plataforma erabiltzeagatik 40 euro ordaintzen ditu negozioak hilero. Salerosketa bakoitzaren komisioa da bigarrena: erosketa bakoitzaren %15 edo %20ko komisioa kobratzen die plataformak. Eta liburuen tasa da azkena: saldutako ale bakoitzeko euro bat ordaindu behar dute. «Garestia da Amazonen saltzea», azpimarratu du Madariagak. Eta gaineratu du gainerako baldintzak ere zorrotzak direla: «Bidalketa gastuak, bidalketa epeak, bezeroen balorazioak… Baina guri funtzionatzen digu, egia esan».

Bilboko Astarloa kalean dute denda fisikoa, eta Amazonez gain beste zazpi plataformatan ere saltzen dituzte produktuak. «Guretzat, Amazon edo plataforma handiak ez dira etsaiak; alderantziz, aliatuak dira, haiei esker lortu baitugu Interneteko merkatua handitzea azken urteetan».

Bat datoz Donostiako jaki denda bateko arduradunak ere: «Amazonen den-dena ez da txarra». Ez dute izenik eman nahi izan, negozioan eragin ditzakeen albo kalteengatik. «Ulertzen dugu Amazonen aurkako jarrera, eta bat gatoz puntu askotan. Badakigu Amazonek ez dituela behar adina zerga ordaintzen, adibidez; hori aldatzea nahiko genuke. Baina Amazonek negozioari eusten eta hazten ere lagundu digu».

2015ean hasi ziren Amazonen saltzen. «Oso zaila da lehen pausoa ematea. Salmentak ez dira asko izango ongi kokatuta ez bazaude; lehia handia dago», adierazi du arduradunak. Urtetik urtera lortu zuten eskariak handitzea, eta lehen urteetan online egindako salmentak fakturazioaren %8 izatera ere iritsi ziren. «Baina pandemiak dena aldatu du», adierazi du. Izan ere, une honetan, fakturazioaren erdia da Internet bidezko salmentari dagokiona. «Argi eta garbi: salbatu egin gaitu, dendako salmentak nabarmen jaitsi baitira, eta etxera eramateko zerbitzuak ere ez digu funtzionatu».

Baldintzak zorrotzak direla iritzi dio jaki dendako arduradunak ere, baina aitortu du ez dutela inoiz arazorik izan. «Gertatzen da bidalketetan arazoak izatea paketearekin, eta berriz bidali behar izatea. Dirua galtzen da, baina hori onartu behar duzu». Egun, Europara bidal ditzakete soilik produktuak, baina mundu osoko eskariak jasotzen dituzte, Asiatik batez ere. «Aliexpress atzetik dugu, gainera; egunero bidaltzen dizkigute mezuak, baina ezin gara denera iritsi». Tokiko beste merkatu elektroniko edo plataforma batean ere saltzen baitute, baita webgune propioaren bitartez ere. Hori bai, aitortu du salmenta iturri gehigarri bat baino ez direla momentuz. «Nik neuk nahiago nuke lehengora itzuli, eta bezeroak gure denda fisikora etorriko balira. Baina, une honetan, egoera zein den ikusita, ahal dugunari eusten ari gara».

Burtsan aritzearen gisakoa

Maialen Bordarentzat ere diru gehigarri bat baino ez da Amazoneko salmentei esker irabazitakoa. «Ez dut kontuan hartzen normalean, gehigarri bat baino ez da niretzat». OUKA arropa dendako arduraduna da. Gipuzkoan, Arrasaten eta Beasainen denda bana dauka, eta badira lau edo bost urte produktuak saltzeko Amazonen erakusleihoa baliatzen hasi zela. «Saldu ez dugun stock-a kentzeko erabiltzen dugu, oinetakoak batez ere. Ez dugu Amazonen negozioa bilatzen».

Izan ere, Bordak uste du Amazonen saltzea «burtsan aritzearen gisakoa» dela. «Diru asko irabaz daiteke, baina galdu ere bai». Eta horregatik ohartarazi du ongi asmatu behar dela noiz erabili, zertarako, eta zer produkturekin. «Informazio asko lor dezakezu bertan, beste webgune batean izango ez duzuna, eta hori garrantzitsua da». Hala ere, iritzi dio kontrako bidean ere etor daitekeela hori; izan ere, arrakasta duen produktu bat izanez gero, Amazonek berak merkeago jartzen du, eta saltzaileak «elkarren lehian» jartzen ditu. Argi du, nolanahi ere, etorkizuna merkatu elektronikoetan dagoela.